Efsanelere bahis olan Mısır firavunu Tutankamon‘un mezarında bulunan bir demir hançer X-ışınlarıyla tarandı.
Hakemli bilimsel mecmua Meteoritics & Planetary Science‘ta yayımlanan bulgular, hançerdeki metal alaşımının bir göktaşından alındığını ortaya koydu.
Independent Türkçe’den Çağla Üren’in haberine nazaran; Araştırma grubu, hançerin düşük sıcaklıkta dövülerek oluşturulduğundan şüpheleniyor. Ayrıyeten hançerin Mısır’da değil, Anadolu topraklarında üretildiği düşünülüyor.
Arkeologlar 1920’lerde Tutankamon’un Krallar Vadisi‘ndeki mezarına girdiğinde bir metre uzunluğundaki bu hançeri bulmuştu. Hançerin bıçağı demirden yapılmıştı. Demir Çağı firavunun vefatından yaklaşık bir yüzyıl sonra başladığı için bu şaşırtan bir keşif olmuştu.
MÖ 1332 ve 1323 ortasında karar süren çocuk firavunun saltanatına 8-9 yaşlarında başladığı düşünülüyor.
Ünlü firavunun akraba evliliğinden doğması nedeniyle birçok hastalıkla uğraş ettiği ve bu durumun ömrünü kısalttığı varsayım ediliyor. Fakat çeşitli efsaneler, firavunun suikasta uğradığını yahut kaza geçirdiğini öne sürüyor.
Göktaşı’ndan Mısır’daki mezara
2016’da yapılan bir araştırma, hançerin meteorit kökenli olabileceğini düşündürmüştü. Fakat hangi tıp göktaşından geldiği ve nasıl dövüldüğüne dair sorular baki kalmıştı. Yeni araştırma ise hançerin kıssasına netlik kazandırdı.
Japonya’daki Chiba Teknoloji Enstitüsü’nden araştırmacı ve çalışmanın ortak müellifi Tomoko Arai, “Hançerin kökenini anlamak için temassız ve tahribatsız, iki boyutlu kimyasal tahlil yaptık” diye konuştu.
Analiz hançerde demir, nikel, manganez ve kobalt yoğunluğunun incelenmesine ve bıçağın temel yapısını haritalandırılmasına imkan tanıdı. Bıçaktaki kararmış noktalarda kükürt, klor, kalsiyum ve çinko tespit edildi. Fakat asıl değişik olan, bunların dağılımıydı.
Arai, “Hançerin iki tarafında da yer yer çapraz çizgili bir doku oluştuğunu fark ettik. Bu da oktahedrit diye bilinen demir göktaşlarınna mahsus Widmanstätten desenini akla getiriyor. İşte bu çok şaşırdığımız bir andı” tabirlerini kullandı.
Widmanstätten deseni, nikelin objeler üzerindeki dağılımının neden olduğu, birtakım metalik göktaşlarında gözlemlenen dikkate bedel bir tesir.
Tutankamon’un hançerinde bu desenin saptanması, hançerin oktahedrit tipi bir göktaşından yapıldığını gösteriyor. Oktahedritler en büyük demir göktaşları kümesi diye biliniyor.
Anadolu’daki Mitanni hükümdarı düğün armağanı olarak verdi
Arai, kelamlarına, “Yüzeyde küçük siyah lekeler de bulduk” diye devam etti:
İlk başta pas olduklarını düşündük. Lakin bunların çoklukla oktahedrit demir göktaşlarında gözlemlenen demir sülfür olduğu ortaya çıktı.
Araştırmacılara nazaran Widmanstätten deseninin yanı sıra demir sülfürün varlığı, hançerin nispeten düşük (950 santigrat dereceden az) bir ısıyla dövüldüğünü gösteriyor.
Kimyasal tahlil, hançerin nerede dövüldüğüne dair kesin bilgi vermediği için araştırma takımı, Antik Mısır’daki diplomatik faaliyetlerin belgelendiği, Amarna Mektupları diye bilinen 3 bin 400 yıllık bir dizi tablete yöneldi.
Mektuplarda, Tutankamon’un dedesi III. Amenhotep’in, Anadolu’daki Mitanni hükümdarının kızıyla evlendiği ve bu nedenle firavuna altın kınlı demir bir hançer verildiğinden kelam ediliyordu.
Bu da Tutankamon’un uzaylı hançerinin “yurt dışından” gelen bir aile yadigarı olduğunu düşündürdü.
Ayrıca elementlerin tahlili, hançerin kabzasındaki bedelli taşların, Mitanni’de yaygın kullanılan fakat Mısır’da görülmeyen bir kireç sıvayla yapıştırıldığını gösterdi.
Arai, ilerde yapılacak araştırmaların bıçağın kökenini daha kesin biçimde doğrulayacağını söylüyor.
