AÜ Edebiyat Fakültesi Eski Çağ Lisanları ve Kültürleri Kısım Lideri Prof. Dr. Fatih Onur, grup olarak 15 yıldır Likya ve kısmen Pamfilya bölgesinde bilhassa yol kontakları üzerine çalışmalar yürüttüklerini belirtti.
Bu çalışmaları son periyotta Muğla’nın Fethiye ilçesi Göcek bölgesinin kuzey dağlık alanında gerçekleştirdiklerini kaydeden Prof. Dr. Onur, Lyrnai (Kayadibi), Hippoukome (Çukurasar) ve Symbra (Nif köyü) olarak 3 antik kentin birbiriyle kontağını araştırdıklarını söyledi. En değerli noktanın Muğla’nın Dalaman ilçesindeki Hippoukome antik kentinin yerinin belirlenmesi olduğunu aktaran Prof. Dr. Onur, “Çünkü uzun müddettir bu kent öbür yerlere lokalize ediliyordu, lakin Patara Yol Anıtı’nda verilen uzaklık tutmuyordu. Bu kentlerden 2’si ortasındaki ara biliniyordu lakin bir kentin aralığı bilinmiyordu. Yaptığımız çalışmada kentler ortasındaki araları eşleştirdik” diye konuştu.
Tarihi yine yazdıracak yazıt
Kentler ortasındaki araları eşleştirerek yola çıktıklarında Hippoukome antik kentinin yerinin Çukurasar denilen bölgeye denk geldiğini belirlediklerini anlatan Prof. Dr. Onur, antik kentte bulunan 2 bin 100 yıllık yazıtın ise tarihi yine yazdıracağını vurguladı. Yazıtta Pontus Hükümdarı VI. Mithradates Eupator’un onurlandırıldığını (İ.Ö 89- 85/84), Pontus hükümdarının kente yaptığı dayanaklardan bahsedildiğini söz eden Prof. Dr. Onur, bu yazıtın Likya ve Karya hudut bölgesinin tarihi açısından ehemmiyetini vurgulayarak, “Bu yazıt o bölgedeki tarihi bilgilerimizi değiştirecek, bütün Likya ve Karya bağını tekrar gözden geçirmemizi gerektirecek” dedi.
‘Hippoukome Likya kenti değil’
Yazıtın-bölgede yaşayan halkların Likya ile birlikte hareket etmediklerini gösterdiğine dikkati çeken Prof. Dr. Onur, şunları söyledi:
O periyotta Likya, Pontus Hükümdarı Mithradates’e dayanak vermemişti. Likya, Roma’nın yanında yer almıştı. Fakat bu kentler Pontus Hükümdarı Mithradates’e takviyede bulunmuşlar. Bu dayanaklar bölgenin tarihi açısından epey kıymetli. Örneğin tarihte Efes akşamı denilen değerli bir olay vardır. O olayda Pontus Hükümdarı Mithradates’in buyruğuyla bir gecede 80 ile 100 bin ortasında Latin kökenli ve Roma vatandaşı öldürülmüştür. Bu savaşlarda Likya her vakit Roma’nın yanında yer aldı. Meğer bizim bulduğumuz yazıt, bugüne kadar bir Likya kenti olarak bilinen Hippoukome antik kentinin Pontus Hükümdarı Mithradates’in yanında yer aldığını ortaya koyuyor. Bizim yerini tespit ettiğimiz Hippoukome antik kenti, Kaunos ile Likya’nın ortasında yer alıyor. Yazıttaki bilgiler ışığında diyebiliyoruz ki Hippoukome Likya’ya ilişkin bir kent değildi. Halkları da Likyalı değildi.
Anadolu’da tek yazıt
Pontus Hükümdarı Mithradates devrinin daha çok edebi kaynaklardan bilindiğini vurgulayan Prof. Dr. Onur, “Bu yazıt, 1’inci elden direkt doğruya periyodun kendisinden geliyor. Edebi kaynaklar da anlatılan pek çok şeyi doğrular nitelikte. Yazıtta Pontus Hükümdarı Mithradates’i kente nakdî dayanaklar yaptığı ve borçluları kurtardığı için önemli bir övme var. Yazıtta ‘Mithradates bu kente geldiğinde kent harap ve kendini yönetim edemez durumdaydı. Mithradates geldikten sonra biz hepimiz kurtulduk, ihya olduk’ deniliyor. Mithradates bölgeye geldikten sonra bu halkların ondan yardım aldıklarını görüyoruz. Bu kentlerdeki halkları ekonomik olarak rahatlattığını görüyoruz. Biz bunları daha evvel yalnızca edebi kaynaklarda okuyorduk. Yazıt olarak elimizde yoktu. Anadolu’da Mithradates yazıtları var fakat yaptığı işleri bu ayrıntıda anlatan, bunu doğrulayan bir yazıt olarak karşımızda bu yazıt. Bu açıdan Anadolu’da tek yazıt diyebiliriz” dedi.
Likya’nın bir kesimi imkan anılan Hippoukome antik kentinin boğazda bir geçit noktasında bulunduğunu vurgulayan Prof. Dr. Onur, Karya bölgesinde Likya’nın iç kesitlerine gidilmek istendiğinde buradan geçilmesi gerektiğine dikkati çekti. Onur, “Yani dışarıdan gelebilecek rastgele bir tehlikeye karşı orada savunma yapılabiliyor. Hippoukome aslında bir savunma noktası” diye konuştu.
Prof. Dr. Onur, 66×37 boyutlarındaki yazıtın, bulunduğu yerden alınarak Fethiye Müzesi’ne yerleştirildiğini de lisana getirdi.
