Euronews’te yer alan habere nazaran; Taliban 20 yıl evvel iktidara birinci geldiklerinde ülkenin öbür bir noktasında bulunan Buda heykellerinin pagan sembolleri olduğunu söyleyerek havaya uçurmuştu.
Fakat Mes Aynak vadisindeki Buda heykellerini şahsen Taliban’ın silahlı güçleri koruyor. Tarihi sit alanının güvenlik şefi Hakumullah Mubariz milattan sonra birinci yüzyıldan kalma heykellerin korunmasının milyar dolarlık Çin yatırımları için kilit değere sahip olduğunu belirtti. Mubariz “Bu heykellerin korunması hem bizim hem de Çinliler için çok önemli” tabirlerini kullandı.
Mubariz daha öncesinde bölgedeki dağlarda ABD dayanaklı Afgan ordusu ile savaşırken Taliban’ın ülkenin denetimini ele geçirmesinin akabinde çabucak heykellerin olduğu bölgeye geçmiş. Mubariz bunu “Bunların ülke için çok değerli olacağını biliyorduk.” tabirleriyle anlattı.
Afganistan’da daha evvelki idareler de bedelinin 1 trilyon dolar olduğu kestirim edilen madenleri işleyerek ülke iktisadına katmak istemiş ama bölgedeki savaş ve şiddet olayları yüzünden bunda başarılı olamamıştı. Artık ise Taliban bu varlıklı madenin sunacağı imkanların cazibesine kapılmış üzere görünüyor. Çünkü Çin’in yanı sıra İran, Rusya ve Türkiye üzere ülkeler yatırımları ile ABD’nin ayrılması ile oluşan otorite boşluğundan faydalanmaya çalışıyor.
Fakat Çin açık orta önde görünüyor. Mes Aynak’ta Taliban sonrası birinci büyük projeyi alan ülke olacak üzere görünüyor.
2008 yılında Lider Hamid Karzai periyodunda Çinli ortak teşebbüs MCC ile yüksek kaliteli bakırı çıkarmak için 30 yılık bir muahede imzalanmıştı. Yapılan çalışmalarda bölgede 12 milyon ton mineral olduğu tespit edildi. Lakin proje lojistik ve tüzel problemler nedeniyle ilerleyemedi. Son olarak MCC çalışanı şiddet olayları nedeniyle 2014 yılında bölgeden ayrıldı.
Taliban idaresi ise MCC çalışanının geri gelmesini ikna etmek için çalışmalara başladı. MCC takımının önümüzdeki haftalarda Kabil’e giderek mukaveleyle ilgili tekrar pazarlık etmesi bekleniyor. Mukavelede heykellerin yeni bir yere taşınması kilit ehemmiyete sahip ve Çinliler daha evvel yüzde 19,5 olarak anlaşılan Afganistan’a ödenecek hissesi yarı yarıya da azaltmak istiyor.
