Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) bilgilerine nazaran son yıllarda kayıtdışı istihdam azalsa da eksik prim sorunu hem SGK için hem de çalışan için büyük bir sorun olmaya devam ediyor. Sigortasız çalışma kadar değerli olan SGK’ya düşük fiyat bildiriminin sonuçları patron için de ağır oluyor.
Çalışan da bu duruma sessiz kalarak düşük emekli aylığına razı oluyor. Öte yandan sıhhat sorunu nedeniyle rapor aldığında da olması gerekenden az rapor parası alırken işsizlik üzere bir durumla karşı karşıya kaldığında da düşük işsizlik parasına razı gelmiş oluyor.
Milliyet gazetesi muharriri Cem Kılıç’ın haberine nazaran ; çalışanlar patronların kendileri ismine sigorta primini yatırıp yatırmadıklarını ve hangi fiyat üzerinden sigortalı gösterildiklerini e-Devlet üzerinden sık sık takip etmeliler.
Bu denetimi yaparak durumu fark edip gerekli tedbirleri alabilirler. Bu durumu fark eden çalışan patrona ihtar çekebileceği üzere ALO 170 ve CİMER üzere şikayet kanallarını da kullanabilir. Şikayet kanallarını kullanırken isim verilmesi zarurî olmadığı için çalışan işini de riske atmamış olacaktır.
Kıdem tazminatı talep etme hakları var
SGK’ya gerçek fiyatı üzerinden bildirilmeyen çalışanlar haklı nedenle iş kontratlarını feshederek kıdem tazminatlarını alabilirler. Bu durumdaki çalışanların öncelikle patrona ihtar çekmeleri, patron hala taban fiyat üzerinden SGK’ya bildirmeye devam ediyorsa istifa ederek evvel arabulucu, sonra mahkeme yoluna gitmeleri gerekiyor.
Yargıtay pek çok kararında gerçek fiyatı üzerinden SGK’ya bildirilmeyen çalışanın istifa ederek kıdem tazminatı alabileceğine hükmediyor. Yani çalışanlar evvel patronu uyarıp daha sonra gerçek fiyatı üzerinden SGK’ya bildirilmediği için istifa ederse kıdem tazminatlarını alabilirler. Lakin bunun için arabulucu ve mahkeme sürecinin tamamlanması gerekir.
İşveren için yüksek para cezası kelam konusu
İşçilerinin fiyatlarını SGK’ya eksik bildiren patronun bu nedenle başı önemli belaya giriyor. Öncelikle bu durum çalışanlara kıdem tazminatını alarak işten ayrılma hakkı veriyor. Yani patron bu formda fiyat ödenmesini kabul etmeyen çalışanına tazminat ödemek zorunda kalıyor.
Ayrıca bu durumun tespiti halinde patron hem eksik ödediği fiyatları SGK’ya ödemek zorunda kalıyor, hem de bu meblağlara ait gecikme artırımı ve cezalarına katlanıyor. Bunun yanında geriye dönük bu bildirimleri yapmak için idari para cezası ödüyor. Hasebiyle patron için eksik bildirim büyük bir sorun haline geliyor.
