Seçim barajının yüzde 10’dan 7’ye indirilmesini de içeren Seçim Kanunu teklifi, TBMM Anayasa Komisyonu’nda 17 saat süren mesainin akabinde kabul edildi. AKP ve MHP’li üyelerin oyları ile kabul edilen teklifle, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne paralel olarak Seçim Kanunu’ndaki “Başbakan” ibareleri kanundan çıkartılıyor.
Teklifin detayları
TBMM Anayasa Komisyonu’nda kabul edilen teklife nazaran, seçimlerde yüzde 10 olarak uygulanan ülke seçim barajı yüzde 7’ye indirilecek.
İttifakın aldığı oy toplamı ülke barajını geçtiği takdirde, seçim etraflarında milletvekili hesabı ve dağılımı, ittifak içinde yer alan her bir partinin o seçim etrafında almış olduğu oy sayısı dikkate alınarak yapılacak.
İttifakı oluşturan siyasi partilerin her birinin çıkaracağı milletvekili sayısı, her seçim bölgesinde ittifak içinde elde ettiği oy sayısı temel alınarak genel D’Hondt uygulamasıyla belirlenecek.
Seçime katılma yeterliliği elde eden parti, Siyasi Partiler Kanunu’nda öngörülen ve parti tüzüğünde belirtilen müddetler içerisinde ilçe, vilayet ve büyük kongrelerini üst üste iki kez ihmal etmemiş olma şartıyla seçime katılma hakkını koruma edecek. Salt TBMM’de küme kurmuş olmak, seçime katılabilmenin kâfi koşulundan biri olamayacak.
Seçim heyetinin belirlenmesi
İl seçim konseyi, bir lider, iki asıl üye ile iki yedek üyeden oluşacak.
İl seçim şurası lideri ve asıl üyeleri ile yedek üyeleri, iki yılda bir ocak ayının son haftasında, vilayet merkezinde misyon yapan, kınama yahut daha ağır disiplin cezası almamış, en az birinci sınıfa ayrılmış ve birinci sınıfa ayrılma niteliklerini kaybetmemiş yargıçlar ortasından, isimli yargı birinci derece mahkemesi adalet komitesince isim çekme suretiyle tespit edilecek. İsim çekmede birinci çıkan hakim lider, sonraki iki hakim asıl ve son çıkan iki hakim yedek üye olarak belirlenecek. İsim çekmeye katılacak hakim sayısının beşten az olması durumunda, bu yargıçlar ortasında isim çekme süreci yapıldıktan sonra eksik kalan asıl ve yedek üyeler, en kıdemli yargıçtan başlayarak belirlenecek.
Ad çekmeye katılacak hakimin bulunmaması durumunda ise lider ve asıl üyeler ile yedek üyeler en kıdemli yargıçtan başlayarak belirlenecek. Bu suretle kurulan vilayet seçim şurası iki yıl mühlet ile vazife yapacak.
Kıdemin belirlenmesinde kınama yahut daha ağır disiplin cezası almış olanlar başkalarından daha az kıdemli sayılacak.
İl seçim şurası başkanlığının boşalması halinde asıl ve yedek üyelerden en kıdemli hakim vilayet seçim şurasına başkanlık edecek.
İlçelerde, ilçede vazife yapan kınama yahut daha ağır disiplin cezası almamış en az birinci sınıfa ayrılmış ve birinci sınıfa ayrılma niteliklerini kaybetmemiş yargıçlar ortasından, merkez ilçelerde ise birebir nitelikleri taşıyan yargıçlar ortasından isimli yargı birinci derece mahkemesi adalet komitesince isim çekme suretiyle belirlenen hakim, heyetin lideri olacak.
Ad çekmeye katılacak hakimin bulunmaması durumunda ise en kıdemli hakim şuranın lideri olacak.
3 ay evvelki seçmen kütüğü üzerinden güncelleme
Sandık konseyine üye bildirme hakkı olan bir parti; oluru olmadan öbür bir parti üyesini sandık şurası üyesi olarak gösteremeyecek.
Mahalli Yönetimler ile Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Kanun uyarınca yapılacak mahalli yönetimler genel seçimlerinde, yerleşim yeri adresine nazaran oluşturulan seçimin başlangıç tarihinden 3 ay evvelki seçmen kütüğü üzerinden güncelleme yapılacak. Teklifin birinci halinde 1 yıl olarak öngörülen mühlet, önergeyle 3 aya indirildi.
Kütük düzenlemesi nedeniyle seçmen hiçbir halde oy kullanma hakkından mahrum bırakılmayacak. Adresi kapanmış olması sebebiyle adres kayıt sisteminde görünmeyenlerin, Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğünün adres kayıt sisteminde bulunan en son geçerli adres bilgileri temel alınacak.
Muhtarlık bölgesi askı listelerinin askı müddeti içinde bir seçim etrafından başkasına yapılan seçmen nakil istemleri hakkında, ilçe seçim şurası lideri tarafından itiraz üzerine yahut nakil isteminin kuşkulu bir teşebbüs olduğu kanaatine varılması üzerine, resen yapılacak araştırma ve inceleme sonucunda, nakil isteminin kabul edilmemesi halinde, seçmen kaydı dondurulamayacak ve bir evvel kayıtlı olduğu adreste seçmen kaydı devam edecek.
Seçim sonucuna nazaran, birinci sırada yer alan muhtar adayı, seçilme yeterliliğine sahip olduğunu en geç 10 gün içinde belgelendirmesi halinde kendisine seçim kazandığına dair ilçe seçim kurulunca mazbata verilecek. Aksi halde ikinciye, daha sonra üçüncüye ve nihayet seçilme ehliyetine sahip aday bulunana kadar bu süreç yapılacak. İlçe seçim konseyinin bu konuda vermiş olduğu kararlara karşı iki gün içerisinde vilayet seçim heyetine itiraz edilebilecek. Vilayet seçim şurasının vermiş olduğu kararlar kesin olacak.
İl seçim şurası lider ve üyeleri ile ilçe seçim heyeti liderleri, teklifin kanunlaşarak yürürlüğe girmesinden itibaren 3 ay içinde, yapılan değişikliklere nazaran yine belirlenecek. Bu formda belirlenen lider ve üyeler, evvelki lider ve üyelerin vazife mühletini tamamlayacak.
Teklifle, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine paralel olarak Seçim Kanunu’ndaki “Başbakan” ibareleri kanundan çıkartılıyor.
TBMM Anayasa Komitesinde 23 Mart Çarşamba saat 15.00’te başlayan 15 unsurluk teklifin görüşmeleri, 17 saat sürdü.
