Antalya’da Ticaret Borsası, Ticaret ve Sanayi Odası, Batı Akdeniz İhracatçılar Birliği, Ziraat Odası üzere kurumların oluşturduğu Antalya Tarım Kurulu, Ukrayna ile Rusya ortasındaki savaş nedeniyle iki ülkeye yönelik yaş meyve ve zerzevat ile süs bitkileri ihracatında yaşanan meseleleri, gönderilmiş eserlerden kaynaklı alacakların tahsil edilememesini ve talepleri raporlaştırdı. Raporda, Antalya tarım bölümünün alacakları ve iki ülkeye yönelik ihracattaki ıstıraplar ve hasar tespiti yer aldı.
Rapora nazaran, Ukrayna ve Rusya’ya gönderilen yaş meyve zerzevat ihracatında toplam 80 milyon dolar, süs bitkilerinde ise 1 milyon dolar tahsil edilemeyen alacak bulunuyor. İki ülkeye yönelik üretilen özel eserler nedeniyle de yaş meyve ve zerzevat ihracatında 150 milyon dolar, süs bitkilerinde 2 milyon dolarlık risk olduğu kaydedildi. İki ülkeden iki bölümün alacağının 81 milyon dolar, bu ülkelere gönderilecek eserlerle ilgili risk ölçüsünün da 152 milyon dolar olmak üzere toplam fatura 233 milyon doları bulduğu belirtildi.
Antalya Tarım Kurulu Lideri Ali Çandır, Ukrayna ve Rusya’nın yaş meyve ve zerzevat ile süs bitkileri kesimlerinde kentin en kıymetli pazarlarından olduğunu belirterek, iki ülke ortasındaki savaşın, bu ülkelere yönelik üretim ve ihracat yapanları çok derinden etkilediğini söyledi. Ukrayna’ya savaş vaktinde yola çıkarılan 5 milyon dolarlık zerzevat meyve ile geçen yıl 20 Aralık’tan beri teslimi yapılan 16 milyon dolarlık yaş meyve ve zerzevat alacağının tahsil edilemediğini aktaran Çandır, “Bankalar kapalı, alıcılara ulaşılamıyor ve değerli bir risk oluşturdu” dedi.
Faizsiz, iki yıl ödemesiz kredi talebi
Alacakların, Rusya ile birlikte hesap edildiğinde toplam 80 milyon dolar olduğunu kaydeden Çandır, para transfer kanalı SWIFT’in kapalı olması, Rusya’daki fevkalâde devalüasyon, rublenin paha kaybetmesi üzere nedenlerin alacakları riske soktuğunu açıkladı. Bu pazarların damak tadı ve mutfak kültürüne uygun üretilen eserlerden doğacak 150 milyon dolarlık riske de işaret eden Çandır, “İhracatçılarımızın bu krizden çıkabilmek için faizsiz, iki yıl ödemesiz kredi talebi var. Ukrayna’dan alınması güç olan bedellerin de tanzim edilmesini istiyorlar” diye konuştu.
Rusya’ya ihracat için talepler
Rusya’nın domates başta olmak üzere bugüne kadar uyguladığı tüm kısıtlamaları kaldırmasının da sevindirici olduğunu belirten Çandır, “Bu sevindirici bir haber ancak bununla ilgili de ihracatçılarımızın genel korkusu; para transferiyle ilgili. Para hareketini sağlayacak özel bir sistem geliştirilmesi gerekiyor. Bir öbür değerli öge, kara yoluyla Ukrayna üzerinden yapılan sevkiyatlar. Orası kapandığı için bilhassa Gürcistan ve Ermenistan kapılarının açılarak, sevkiyatın buradan gerçekleşmesi. Bir de deniz yoluyla yaptığımız ihracatın gelişmesi için kapalı olan Soçi Limanı üzere limanların açılması” sözlerini kullandı.
Antalya Tarım Kurulu’nun 3 sayfalık raporunda, iki ülke ortasındaki savaşın, başta Antalya olmak üzere ülkemiz yaş meyve ve zerzevat ile süs bitkileri ihracatını iki değerli alanda darboğaza soktuğu vurgulandı. Bunlardan birincisi; bilhassa son üç aydaki sevkiyatların ödemelerinin alınamaması, ikincisi de bu pazarlara yönelik planlanmış, hala hasat bekleyen üretimler. Önümüzdeki aylarda hasat ölçüsünün önemli formda artacağı ve ihraç edilemezse üreticilerin hayati bir gelir kaynağından yoksun kalacakları kaydedildi. Raporda ayrıyeten Rusya-Ukrayna savaşının Antalya ziraî ihracatına tesirleri ve bölümün talepleri 10’ar unsurda anlatıldı.
Bankalar da riskli kabul ediyor
Rapora nazaran, savaştan evvel satışı gerçekleşen, tahsilatı yapılamayan eserlerin ödemelerinin alınması mümkün görünmüyor. Ukrayna’da savaş nedeniyle bankaların kapalı olması, Rusya’da da para transfer kanallarının (SWIFT) kapalı olması nedeniyle tahsilat yapılamıyor. Ukrayna’dan tahsilatların yapılamamasına bağlı olarak, maliyetlerin ihracatçıların üzerinde kalacağı düşünülüyor.
Ukrayna, Rusya ve Belarus’a da çalışan ihracatçıların, Türkiye’deki bankalar tarafından gayriresmi olarak riskli kabul edildiği belirtildi. Bankaların ihracatçılara, kredilerinin kapatılması istikametinde baskı kurduğu, ruble ve Ukrayna Grivnası ile süreci kapattığı, süreç yapan finansal kurumların da rublenin yüzde 50 devalüasyonuna ek yüzde 20-25 kesintiyle süreç yaptığı açıklandı.
Tahsilat imkansız hale geldi
Rusya ve Belarus’a ihracatta düşüşe karşın eser talebi olduğu, lakin birikmiş alacakların tahsilinin neredeyse imkansız hale geldiği ve mevcut şartlarda yapılacak ihracat ve tahsilatların, büyük risk taşıdığı belirtildi. Rusya, Ukrayna ve Belarus başta olmak üzere bölgeye ihracatın nakliye ve gümrük masraflarının direkt ihracatçıdan talep edildiği kaydedildi.
Toplam 80 milyon dolar olan yapılmış ihracat için üreticiler, tedarikçiler, sürece, depolama ve nakliyecilerin alacaklarını direkt ihracatçıdan talep ettiği de belirtilen raporda, Rusya, Ukrayna ve Belarus’tan yapılamayan alacakların tahsilinin imkansıza yakın olduğu vurgulandı. Bu ülkeler için üretilen eserlerle ilgili üretici üzerindeki risk ve yükün de 150 milyon doların üzerinde olduğu açıklandı. Süs bitkileri ihracatında birikmiş alacağın 1 milyon dolar, bu pazarlar için üretimi yapılan eserlerin oluşturacağı yük ve riskin de 2 milyon doların üzerinde olduğuna yer verildi.
‘Bankalar ruble ile süreç yapsın’
Sektör, birinci ve acil olarak birikmiş alacak fiyatı olan 80 milyon dolar karşılığı, teminat mektupsuz ve faizsiz en az 2 yıl ödemesiz 2 yıl vadeli kredi talep etti. Ukrayna için 10 Şubat’tan itibaren yola çıkarılan eserler için 5 milyon dolar, 20 Aralık’tan itibaren teslimatı yapılan eserler için de 16 milyon dolar alacak gösterilerek, acilen tanzimi istendi.
Banka kredi limitleri ve işletme kredilerinin ivedilikle en az 2 katına yükseltilmesi, Rusya’ya ihracatta ruble ile çalışılması ve tahsil edilen rublenin, bankalar tarafından makul bir parite ile TL’ye çevrilmesi talep edildi. Taleplerde, bu pazarlara ihracat yapanların mevcut KDV alacaklarının acilen ödenmesi de yer aldı.
Yeni pazar arayışı ve desteği
Rusya ve Ukrayna odaklı üretimi devam eden eserlerin, AB ülkeleri ve gibisi pazarlara sunulması halinde kesim içi rekabet artacağından eserlerin ünite fiyatlarında önemli düşüşler yaşanacağı açıklanarak, süratli, sade ve tesirli bir prosedürle alternatif yeni pazarlar araştırma takviyesi ödemeleri yapılması istendi. Talepler ortasında, verdikleri eserler münasebetiyle önemli bir mali yük altında bulunan çiftçi ve üreticilerin vergi ve kredi borçlarının faizsiz ötelenmesi de bulunuyor.
Raporda, Rusya pazarına girişte kullanılan mevcut çok ülkeli ve uzun nakliye rotaları yerine Karadeniz’deki hudut kapıları ve Soçi Limanı ile açık olmayan öteki Karadeniz limanlarının makul şartlarla tekrar yük trafiğine açılması, Gürcistan ve Ermenistan yük nakliyatı rotalarının yine etkin hale getirilerek, kara yoluyla Rusya’ya sevkiyat imkanı sağlanması istekleri de yer aldı.
