Gerçek ismi Müslüm Akbaş olan sanatçı, 7 Mayıs 1953’te Şanlıurfa’nın Halfeti ilçesinin Fıstıközü köyünde, tarım çalışanları Mehmet ve Emine Akbaş çiftinin birinci çocuğu olarak dünyaya geldi.
Zeyno ve Ahmet isminde iki kardeşi olan Gürses’in ailesi, ekonomik ıstıraplar nedeniyle Gürses şimdi 3 yaşındayken Adana’ya göç etti.
Müslüm Gürses, ilkokuldan sonra eğitime devam edemeyerek, bir müddet ayakkabı tamircisi ve terzi olarak çalıştı.
14 yaşında katıldığı ses yarışında birinci oldu
Babasının engellemesine karşın, annesinin dayanağıyla 1967’de şimdi 14 yaşındayken Adana’da bir çay bahçesinde düzenlenen ses müsabakasına katılan sanatçı, birinci olarak dikkati çekti.
Sanatçı, müsabakadan sonra “Gürses” soyadını kullanırken, bir yandan da halk eğitim merkezinde müzik dersleri almaya başladı.
Kendisine yapılan teklifle kısa bir mühlet çay bahçesinde türkü söyleyen sanatçı, işlerin uygun gitmemesi sebebiyle terziliğe geri döndü.
Gürses, müziğe başladığı birinci yıllarla ilgili yaptığı bir açıklamada, “İlkokulu bitirdim. Gerisi yok. Adana’da damda yatarken uzun hava okudum. Arkadaşım Halkevine gidiyordu. Ben de gittim. Derken Çukurova Radyosu’nda sanatçı oldum.” sözlerini kullanmıştı.
İlk plağı ‘Emmioğlu/Ovada Taşa Basma’ büyük muvaffakiyet yakaladı
Adana’da bir gazinoda assolist olarak sahne alan Sadık Altınmeşe rahatsızlanınca onun yerine sahneye çıkan sanatçı, büyük ilgi gördü ve mikrofonu bir daha elinden bırakmadı.
Gürses, bir yandan Adana’da çeşitli yerlerde konserler verirken, 1967’den itibaren her cumartesi TRT Çukurova Radyosunda, canlı yayında türküler söyledi.
“Emmioğlu/Ovada Taşa Basma” isimli birinci 45’lik plağını 1968’de çıkaran sanatçı, meslek basamaklarında süratle yükselmeye başladı.
Ünlü sanatçı, annesinin öldürülmesinin akabinde geldiği İstanbul’da, “Giyin Kuşan Selvi Boylum/Hayatımı Sen Mahvettin” ve “Gitme Gel Gel/Haram Aşk” isimli iki 45’lik plak doldurdu.
“Sevda Yüklü Kervanlar” isimli müziğiyle geniş kitlelere ulaşmayı başaran Gürses’in bu plağı 300 bin basılarak devrin rekorunu kırdı.
Askerliğini Mamak’ta yapan sanatçı, vatani misyonunu tamamladıktan sonra Burhan Bayar’ın bestelerine yer verdiği çok sayıda plağı hayranlarıyla buluşturdu.
Geçirdiği trafik kazası hayatında bir dönüm noktası oldu
Müslüm Gürses, 1978’de çıktığı Anadolu turnesinde, Tarsus’tan Adana’ya dönerken trafik kazası geçirdi. Şoförün hayatını kaybettiği kazada, öldü sanılarak morga kaldırılan Gürses’in yaşadığı son anda fark edildi ve ameliyata alındı.
Kazada, alnı önemli biçimde zedelenen sanatkarın başına, beynini koruyacak plaka takıldı. Gürses, kazadan ötürü koku alma duyusunu yitirdi. İşitme duyusu da önemli biçimde ziyan gören sanatçı, yavaş konuşmaya başladı.
Usta sanatçı, 1990’lı yılların başında “Özür Diliyorum Senden”, “İsyankar” ve “Ben İnsan Değil miyim?” isimli albümleriyle müzik dünyasında ikinci büyük çıkışını yakaladı.
Yaşadığı acılarla sanatını yoğuran Gürses, müziklerinde, kendisini umutsuz, çaresiz hissedenlerin hislerine tercüman olmaya çalıştı. Bir röportajında Orhan Gencebay ile ortasındaki farkı, “Orhan ağabey bizim pirimizdir. Orhan Gencebay, ‘Böyle gelmiş, bu türlü gitmez’ diyor. Bizse ‘Böyle gelmiş, bu türlü gider’ diyoruz.” kelamlarıyla söz etmişti.
Müslüm Gürses, 2006’da “Gönül Teknem” albümünün yanı sıra şair, müellif Murathan Mungan’la ortak projesi “Aşk Tesadüfleri Sever” albümünü müzikseverlerin beğenisine sundu.
David Bowie, Bjork, Bob Dylan ve Leonard Cohen’in de ortalarında olduğu birçok yabancı müzisyenin bestelerine Mungan’ın yazdığı kelamları yorumlayan sanatçı, albümde Haris Alexiou müziğini Sezen Aksu ile birlikte seslendirdi.
Unutulmaz isim, ömrünün son yıllarında birtakım pop ve rock usulündeki müzikleri da repertuvarına katarak, Bülent Ortaçgil’in “Sensiz Olmaz”, Nilüfer’in “Olmadı Yar”, Teoman’ın “Paramparça”, Tarkan’ın “İkimizin Yerine”, Şebnem Ferah’ın “Sigara” ve Kenan Doğulu’nun “Tutamıyorum Zamanı” isimli çalışmalarını da yorumlayarak, 2009’da “Sandık”, 2010’da ise “Yalan Dünya” albümlerine imza attı.
38 sinemada rol aldı
Müslüm Gürses, arabesk furyasının yükseldiği devir Yeşilçam’a da adım attı. Birden fazla müzikli, türkülü olmak üzere 38 sinemada rol alan Gürses, birinci sefer 1979’da çekilen “İsyankar” sinemasıyla kamera karşısına geçti.
Genellikle suça sürüklenen, alkolizmin batağına saplanmış gençlerin, acı dolu hayat öykülerinin işlendiği sinemalarda rol alan sanatçı, mesleğinin son periyodunda de güldürü sinemalarında yardımcı oyuncu olarak göründü.
Sanatçı, 1980’de “Bağrı Yanık”, “İtirazım Var”, “Hasret”, “Kul Sevdası “Zeytin Gözlüm”, 1981’de “Mutlu Ol Yeter”, 1983’te “Anlatamadım”, 1984’te “Ağlattı Kader”, “Bir Yıldız Doğuyor”, “Çare Sende Allah’ım”, “Garibanlar”, “Sev Yeter”, 1985’te “Güldür Yüzümü”, “İkizler”, “Kul Kuldan Beter”, “Yaranamadım”, 1986’da “Beleşçiler”, “Çığlık”, “Seher Vakti”, “Töre”, “Yıkıla Yıkıla”, “Kader Rüzgarı”, “Kısmetin En Güzeli”, “Küskünüm”, 1987’de “Oğlum”, “Talihsizler”, 1988’de “Yalnızlık Korkusu”, 1990’da “Dertler İnsanı”, “Dünya Boştur”, 2000’de “Sevmemeli”, 2002’de “Bir Akıllı Bir Deli”, “Muhabbet Kuşları”, “Ömerçip”, 2005’te “Balans ve Manevra”, 2006’da “Amerikalılar Karadeniz’de 2”, 2008’de “Esrarlı Gözler”, 2011’de “Şov Bizinıs” sinemalarında oynadı.
Muhterem Parıltı, Müslüm Gürses’in en büyük destekçisi oldu
Sinema oyuncusu Saygıdeğer Parıltı ile 1982’de Malatya turnesinde birinci sefer karşılaşan ve “sahneye birinci kim çıkacak” hengamesi eden sanatçı, bu olaydan sonra Ziya’dan ayrılmadı.
Çocukluğunda hiçbir sinemasını kaçırmadığı ve büyük bir hayranlık duyduğu Sayın Parıltı ile 1986’da hayatını birleştiren Gürses’in, “Esrarlı gözler” isimli müziğini Saygıdeğer Parıltı için bestelediği söylendi. O periyot Türk sinemasında epeyce tanınan olan Parıltı, eşinin isteğiyle sanat hayatını sonlandırırken, Gürses’in hayatındaki en büyük destekçisi oldu.
Müslüm Gürses, eşiyle ilgili yaptığı bir açıklamada, “Her beşere bel bağlamam ancak Saygıdeğer Hanım, bu dünyanın insanı değil. Ben bugün bir yerlere gelmişsem bunda yüzde 90 Saygıdeğer Hanım’ın hissesi vardır.” tabirlerini kullanırken, Saygıdeğer Işık ise “Ondan evvel yaşamıyordum. Keyifli olmayı, huzuru anladım. Şayet bir gün gözlerim görmez, ayaklarım tutmaz, kollarım da üste kalkıp ona yardım etmezse, o vakit Müslüm’ü yalnız bırakırım.” açıklamasında bulunmuştu.
44 yıllık mesleğinde 78 albüme imza attı
Yaklaşık 44 yıllık mesleğinin büyük kısmında, çabucak her yıl birkaç albüme imza atan ve toplam 78 albüm çıkaran Gürses, ömrü boyunca “kenar mahalle” ya da “varoş” müziği yaptığı tarafında tenkitlere maruz kalsa da her çeşitten müzisyenin ve müzikseverin hürmetini kazanmayı başardı.
Sanatçı Orhan Gencebay, Gürses ile ilgili verdiği bir röportajda, “Müslüm Baba kendine has biriydi. Bu çalışmaya arabesk dediler. Aslında arabesk bilimsel olarak bir kategori değerlendirmesi değildir. Lakin her şeye karşın bir tariftir. Müslüm Baba, arabesk diye isimlendirilen bütünlüğün içerisinde, kendine has icrasıyla olağanüstü sevildi. Ben de kendisinin bu icrasını severdim.” sözlerini kullanmıştı.
Sanatçı Selami Şahin ise bir söyleşide şunları anlatmıştı:
“Unkapanı Plakçılar çarşısı o periyot tarlaydı. Daha inşa edilmemişti. O vakit plakçılık Sirkeci Doğu Bank İş Hanı’nın yer katındaydı. Çocukluk yıllarımdan beri arkadaşımdır Müslüm Gürses. Sahiden kalbi çocuk üzereydi. Kimseye bir yanlışı asla olmamıştır. Öbür bir ruha sahiptir. Onunla espri yapar, oturur sohbet ederdik. Çok buluştuk. 25 yaşlarındaydık o vakit.”
Müslüm Gürses, 15 Kasım 2012’de geçirdiği ameliyattan sonra akciğer ve kalp yetmezliği nedeniyle ağır bakıma kaldırıldı. Dört ay ağır bakımda kalan sanatkara teneffüs aygıtı bağlandı.
Usta sanatçı, 3 Mart 2013’te, tedavi gördüğü İstanbul Memorial Hastanesinde hayatını kaybederek Zincirlikuyu Mezarlığı’na defnedildi.
Mütevazı karakteriyle bilinen Gürses’in ömrünü beyaz perdeye aktaran “Müslüm” sineması, sanatkarın Şanlıurfa’daki çocukluğundan başlayıp Adana’da keşfedilmesine ve İstanbul’da yıldızlaşmasına kadar pek çok bilinmeyen tarafını 2018’de sinemaseverlere sundu.
Sanatçının vefatından sonra internet ortamına yüklenen ve her biri 80 milyonun üzerinde dinlenen “Unutamadım”, “Yıllar Utansın”, “Affet” ve “Seni Yazdım” isimli yapıtları ağır ilgi görmeye devam ediyor.
