Yasir, Vang’ın uçaktan inerken Taliban heyeti tarafından karşılandığı bir fotoğrafı da paylaştı. Konuk olduğu İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) Doruğu’nun düzenlendiği Pakistan’ın başşehri İslamabad’dan Kabil’e gelen Vang’ın ziyareti, Taliban’ın Afganistan’da iktidara gelmesinden bu yana Çin’in ülkedeki en üst seviye teması oldu.
Çin, ABD öncülüğündeki NATO güçlerinin çekilmesinin akabinde kurulan süreksiz hükümetle olumlu ilgiler kurma yolunu izledi. Süreksiz hükümete insani yardım alanında dayanak sağlayan Beijing idaresi, resmi tanıma manasına gelecek adımlar atmaktan kaçındı.
Çinli yetkililer, Taliban’ın ülkenin denetimini ele aldığını ve savaşın sona erdiğini ilan ettiği birinci günlerde, “Çin’in Afgan halkının kendi bahtını bağımsız olarak belirleme hakkına hürmet göstereceğini” belirterek Afganistan ile dostça ve iş birliğine dayalı alakaları sürdürmek istediklerini vurguladı.
Çin’den Afganistan’a dayanak sözü
Dışişleri Bakanı Vang, 26 Ekim 2021’de Katar’ın başşehri Doha’da Taliban idaresinin temsilcileriyle yaptığı görüşmede, Çin’in Afganistan’ı tekrar inşa gayretlerine dayanak kelamı verdi. Vang, milletlerarası toplumun Taliban ile rasyonel ve pragmatik stilde ilgi kurması gerektiğini vurgulayarak ABD’nin yaptırımlarını kaldırması istikametinde davet yaptı.
Taliban’ın tüm etnik kümeleri bir ortaya getirecek, bayanların ve çocukların haklarını koruyacak açıklık ve müsamahayı sergilemesi gerektiğinin altını çizen Vang, Taliban idareden, Doğu Türkistan İslami Hareketi ve öteki terör örgütlerinin Çin’in güvenliğine risk oluşturmasını engellemesini istedi.
İlerleyen günlerde Çin, Afganistan’a besin, gereksinim gereçleri, aşı ve ilaçlardan oluşan 200 milyon yuan (yaklaşık 31 milyon dolar) acil yardım dayanağı sağlama kelamı verdi, ayrıyeten lityum üzere birtakım maden kaynaklarının işletilmesi için ön çalışmalar yapmak üzere ülkeye heyetler yolladı.
Çin, Afganistan’a Covid-19 salgınına karşı 800 bin doz aşı ve kış aylarında kullanılmak üzere toplam 2 bin 600 ton insani yardım materyali gönderdi.
Taliban idaresinin sözcüsü Zabihullah Mücahid, 12 Aralık 2021’de Kabil’de Çin’in Kabil Büyükelçisi Vang Yu‘nun da katıldığı bir toplantıda Çin’in Taliban idaresini resmi olarak tanımasını istediklerini lisana getirdi.
Çin, ortadan geçen vakitte gerek siyasi tanıma gerekse de ekonomik münasebetler kurma konusunda ihtiyatlı davrandı, bağlantıları ilerletme yoluna gitmedi. Çin sözcüleri bu ortada bölgesel güvenliğe ait kaygılarını lisana getirmemeyi sürdürürken bölgenin tekrar terör barınağına dönüşmemesi gerektiğini vurguladı.
Çin Afganistan’a neden ilgi duyuyor?
Kuşak ve Yol Teşebbüsü kapsamında bölgede tarihi İpek Yolu güzergahında ulaştırma ve altyapı projeleri geliştiren Çin, Afganistan’da siyasi ve ekonomik istikrarın sağlanmasını çıkarına uygun görüyor.
Afganistan ile Sincan Uygur Özerk Bölgesi’nden geçen dar bir hudut koridoru bulunan ülke, buradaki istikrarsızlığın kendi hudut bölgelerini etkilemesinden tasa ediyor.
Afganistan ayrıyeten dünyanın ikinci büyük iktisadı olan Çin’e sanayi üretimi için muhtaçlık duyduğu, ortalarında elektrikli araçlar ve taşınabilir aygıtlarda kullanılan pillerin üretildiği lityum üzere ender metallerin bulunduğu birtakım kritik ham husus ve kaynaklarına coğrafik açıdan en elverişli biçimde sağlama fırsatı sunuyor.
