Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu katıldığı bir canlı yayında gündeme yönelik son gelişmelere dair konuştu.
Çavuşoğlu, İstanbul’da gerçekleşen Rusya ve Ukrayna müzakerelerini işaret ederek, “Burada kıymetli bir ara kat edildi. Sonuçta önemli bahisleri kim müzakere edecek; Dışişleri Bakanları bir ortaya gelecek daha sonra önderler bir ortaya gelecek. Biz Dışişleri Bakanları’nın bir ortaya gelmesi için çalışıyoruz. Hem Kuleba hem Lavrov ile mesajlaştık. Kesin bir tarih vermemiz mümkün değil ancak 1-2 hafta içinde daha üst seviyede bir görüşmenin olabileceğini söylemişlerdi” dedi.
‘Bir iki hafta içinde üst seviye bir görüşme olabilir’
Dışişleri Bakanı şöyle devam etti: “Zamanlama konusunda işte bu İstanbul’daki toplantıda Ukrayna tarafı teklifini yazılı olarak iletti. Rus heyeti de Putin’e götüreceklerini söylediler. Bu çerçevede atılacak adımlar; yani iki taraf ortasında varılabilecek mutabakatlara bağlı. Kesin bir tarih vermemiz mümkün değil ancak 1-2 hafta içinde daha üst seviyede bir görüşmenin olabileceğini söylemişlerdi.
Ben aslında Cumhurbaşkanımızın talimatıyla iki tarafı da ziyaret ettim. Putin’in Türkiye’ye gelme durumu var, bir tarih bekliyoruz. Savaşın tam ağır olduğu bir periyotta, kalıcı bir ateşkes konusunda adımlar atılırken ne vakit gelebileceği konusunda bir şey söylemek mümkün değil. Gitmişken her iki tarafa da gitmek lazım lakin Dışişleri Bakanı Lviv’de olduğu için gittim ve görüştüm. Putin’in Türkiye’ye gelmesini bekliyoruz”
‘İsrail ve Filistin’e gideceğiz’
Bakan Çavuşoğlu, “Türkiye’nin, kısa vadede Rusya’nın Avrupa’ya temin ettiği gücün alternatifi olacak halde birtakım kaynakları Avrupa’ya ulaştırması mümkün mü? Fakat Irak’tan, lakin Azerbaycan’dan, bilhassa İsrail’den?” halindeki soruya, “Çok kısa vadede bunun gerçekleşmesi mümkün değil ancak bilhassa bu savaştan sonra herkes güç güvenliği konusunda çeşitlenmenin koşul olduğunu düşünüyor. Değişik ülkelerle mutabakatlar da imzalıyoruz. BAE olsun, Katar olsun, Cezayir olsun. Hatta Latin Amerika bölgesindeki birtakım ülkelerle” dedi.
Güney Gaz Koridoru’nun en büyük kesimini oluşturan Trans Anadolu Doğalgaz Boru Çizgisi (TANAP) ile koridorun Avrupa ayağı Trans Adriyatik Boru Sınırının (TAP) kapasitesinin genişletilmesinin de gündemde olduğunu belirten Çavuşoğlu, “Irak’tan biliyorsunuz, iki petrol boru çizgisi var. Maalesef bir tanesi DEAŞ tarafından tahrip edilmiş durumda” diye konuştu.
Çavuşoğlu, Doğu Akdeniz’de hakça paylaşımın ehemmiyetinin de bu süreçte öne çıktığını ve burada ekonomik olarak en uygun güzergahın Türkiye üzerinden geçtiğini belirtti.
Türkiye’nin İsrail’le bağlantılarında atılan yeni adımların kıymetine de dikkati çeken Bakan Çavuşoğlu, şöyle devam etti:
“Mayısın ortasında Güç Bakanımızla (Fatih Dönmez) hem Filistin’e hem İsrail’e bir ziyaretimiz kelam konusu. Aslında 3 Nisan için bu planlanmıştı daha evvel lakin o gün İsrail Başbakanı Naftali Bennett, Hindistan’da, yurt dışında olacakmış. O nedenle mayısın ortasına erteledik. Tarihi de çabucak hemen netleşmeye başladı. Arkadaşlarımız görüşüyorlar. Sonuçta bu bölgedeki gazın da Türkiye’deki gaz ve petrol boru çizgilerine bağlanması ve buradan Avrupa’ya gitmesi kıymetli. Moldova, Ukrayna üzere ülkelerin de bu mevzuda önemli arayışları var. Sonuçta çok kısa bir müddet içinde bunun ikamesi sıkıntı.”
İsrail’e büyükelçi atanması
Çavuşoğlu, İsrail ile karşılıklı büyükelçilerin atanması konusundaki bir soruyu, “İsrail Cumhurbaşkanı’nın Ankara’ya ziyaretinde, cumhurbaşkanları bu bahsin dışişleri bakanları tarafından görüşülmesi konusunda mutabık kaldı. Büyükelçiler ne vakit tekrar görevlendirilebilir, atanabilir, bunu bize bıraktılar. Muhtemel ziyaretimizde, bunu (İsrail Dışişleri Bakanı Yair) Lapid’le görüşeceğiz” biçiminde yanıtladı.
Türkiye’nin İsrail’le alakalarının normalleşmesinin Filistin davası değerine olmayacağını belirten Çavuşoğlu, “İsrail’le ilgilerimizin olağanlaşmasını Filistin çok istiyor” dedi.
‘Tüm dünya güçte alternatif arayışı içinde’
Türkiye’nin Rus gazına bağımlılığının yüzde 40’ın altına düştüğüne dikkati çeken Çavuşoğlu, alternatif kaynaklar ve yenilenebilir güce yapılan yatırımlarla bu noktaya gelindiğini söyledi.
Enerji bağımlılığının azaltılması gerektiğine vurgu yapan Mevlüt Çavuşoğlu, “Tüm dünya açısından baktığımız vakit bu kolay değil. Amerika’nın Venezuela’yla tekrar görüşmeye başlamasının sebebi bu. Başka taraftan İran’dan nükleer muahede konusunda, Rusya’yı da ikna edebilirlerse bu muahede yürürlüğe girdiği vakit İran petrolü ve gazı üzerindeki kısıtlamalar da kalkacak. Bunlar da piyasaya girmiş olacak. Yani tüm dünya bir arayış içinde” diye konuştu.
Türkiye’nin Rus doğal gazı ve petrolünü tedarik etmede bir düşüncesi bulunmadığına da işaret eden Çavuşoğlu, muahedeler kapsamında Rusya’dan gazın alınmaya devam edeceğini söyledi.
Çavuşoğlu, depolama konusunda da yatırımların artması gerektiğini belirtti.
‘Türkiye bölgenin ve dünyanın barışı için kilit bir ülke’
AB ve ABD’nin Türkiye’nin bölge ve dünya için değerli rolünün şuurunda olduğunu anlatan Çavuşoğlu, “Daha evvel de şuurundaydı lakin bu savaş gösterdi ki Türkiye bölgenin ve dünyanın barışı için kilit bir ülke. Ayrıyeten Türkiye’nin AB ve dünya iktisadına katkısı ortada. Başka taraftan Avrupa güvenliğine en çok katkı sağlayan ülkelerden bir tanesiyiz. Bunu tüm dünya görüyor, AB de görüyor” değerlendirmesini yaptı.
Bu özelliklerin AB ve ABD tarafından unutulmaması gerektiğini söyleyen Bakan Çavuşoğlu, “Maalesef genelde gördüğümüz tablo bu. Muhtaçlık duydukları vakit yanaşıp sonra biraz daha aralıklı durmak. Bu yalnızca Türkiye için de geçerli değil öteki ülkeler içinde geçerli” tabirlerini kullandı.
“Böyle davranarak global aktör olabiliyor mu Avrupa Birliği? Olamıyor” diyen Çavuşoğlu, Türkiye’nin dışlanmasıyla istenilen gayelere ulaşılamayacağının altını çizdi.
Avrupa’nın güvenlik bakımından otonomisi tartışmalarına da değinen Çavuşoğlu, “AB üyesi ülkelerin yarısı buna karşı” dedi.
Çavuşoğlu, Türkiye’nin katkısı olmadan bu durumun gerçekleşemeyeceğini de vurgulayarak bu teşebbüsün hakikat olmayacağını söyledi.
Türkiye’yle bağlantıları sürdürürken bu bahislerin dikkate alınması gerektiğini belirten Çavuşoğlu, şunları kaydetti:
“Gümrük Birliği mutabakatının modernizasyonu konusunda ne pürüz var? Siyasi. Artık diyorlar ki yüksek seviyeli diyaloğu Türkiye’yle başlatalım. Daha evvel ne pürüz vardı yüksek seviyede diyalog için? Başkanlar doruğuna başbakanken cumhurbaşkanımızı davet ediyordunuz. Gayriresmi dışişleri bakanları toplantısına davet ediliyordu Türkiye. Orda da vizyonumuzu, tavrımızı paylaşıyorduk.”
AB Bakanı olarak birinci katıldığı AB Gayriresmi Dışişleri Bakanları (Gymnich) Toplantısı’nda bugün Ukrayna’da yaşananların yaşanabileceğini ve hangi bölgelerde olacağını da anlattığını aktaran Çavuşoğlu, “Türkiye artık ortaya vizyon koyuyor cumhurbaşkanımızın liderliğinde. Bu ülkelerin Türkiye ile alakalarını bu geniş açıdan bakarak devam ettirmeleri gerekir. Türkiye’yle yakın alakaların kimseye bir ziyanı olmaz” değerlendirmesini yaptı.
AB’nin genişlemeye bakışına ait de açıklamalar yapan Çavuşoğlu, “Niye Karadağ durduruldu? Niçin Arnavutluk ve ismini değiştiren Kuzey Makedonya’ya tarih verilemiyor? Neden bir ülke engelliyor? Kelamda bir ülke engelliyor lakin gerisinde kimler var? Çok önemli sayıda güçlü ülke genişlemeye karşı” dedi.
Ermenistan’la ilişkiler
Çavuşoğlu, Türkiye- Ermenistan ilgilerindeki aktüel duruma ait, “Önemli olan bu süreçte Azerbaycan’la yakın istişare içinde olmamız ve Azerbaycan’ın bu süreci desteklemesi” diye konuştu.
Azerbaycan’ın, Türkiye’nin Ermenistan’la ilgilerine dair süreci desteklediğinin altını çizen Mevlüt Çavuşoğlu, Azerbaycan-Ermenistan alakaları kapsamında da Azerbaycan’ın kapsamlı bir barış muahedesi teklifinde bulunduğunu hatırlattı.
Afganistan’a ait yeni durum
Çavuşoğlu, Afganistan’la ilgili temasların da ağır formda sürdüğünü belirterek “Kızların okullarının açılmasıyla ilgili karardan bir geri adım oldu, bu yanlış, bunu düzeltmeleri gerekiyor fakat kendi ortalarında da bölünmüşlük var. Farklı düşünüyorlar onu da görebiliyoruz” tabirlerini kullandı.
Türkiye Maarif Vakfının bu ülkedeki 14 kız okulunun 12’sinin açık olduğunu, Kabil’dekilerin ise yeni öğretim yılında açılmasına müsaade verileceğini kaydeden Çavuşoğlu, ülkedeki ekonomik kasvetlere dikkati çekti.
Türkiye’den 3 yardım treninin Afganistan’a insani yardım götürdüğünü hatırlatan Çavuşoğlu, “Havaalanının işletilmesi konusunda Katar’la Türkiye’nin ortaklaşa kurduğu şirket, Taliban idaresiyle anlaşabilmiş değil. Taliban idaresinin bunu kar getiren bir proje olarak görmemesi lazım. Bu bizim aslında Afganistan’a Katar’la birlikte bir kalkınma yardımımız. Zira karlı bir iş değil. Yatırımları var, işletilmesi var, işçisi var. Taliban’ın bu mantaliteyi değiştirmesi gerekiyor” dedi.
Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, Taliban idaresiyle İstanbul ve Katar’da yapılan görüşmelerin olumlu olduğunu lakin son görüşmede yaptıkları teklifi beğenmediklerini anlatarak “Eğer koşullarda anlaşırsak işletiriz, anlaşamazsak kusura bakmayın deriz öbür insani ve başka yardımlarımızı Afganistan’a yapmaya devam ederiz lakin Afganistan’ın tüm dünyayla temasının kopmaması için Kabil Havaalanının açık tutulması gerekiyor” sözlerini kullandı.
İşte Bakan Çavuşoğlu’nun açıklamalarının satırbaşları:
- Türkiye’nin her iki tarafı bir ortaya getirmesi, o toplantılarda Türkiye’nin de olmasını her iki tarafın da istemesi Türkiye’ye duyulan inancın göstergesidir.
- Belarus’ta müzakere eden taraflarla daima temas halinde olmamız, Moskova ve Lviv’i ziyaret etmemiz ve sonunda da İstanbul’da müzakerecileri bir ortaya getirmemiz. Artık kimi bahislerin tartışılmadığını görüyoruz.
- Biz tarafsız siyaset uygulayacağız diyor Ukrayna fakat bize garantilerin verilmesi de gerekiyor diyor.
- Rusya lisanıyla ilgili tartışma yok.
- Silahtan arındırılması üzere hususlar artık nispi olarak daha az tartışılıyor. Kırım’ın ve Donbass’ın bölgesinin statüsü ne olacak? Bu bahiste karar vericiler önderler. Alanda tam bu kararların yansımasını görmüyoruz. Taktik, hareket diyenler var, biz de temkinliyiz zira 35 günü geçtik. Türkiye’de olması istikametinde bir karar aldılar. Burada kıymetli bir uzaklık kat edildi.
- Sonuçta önemli mevzuları kim müzakere edecek; Dışişleri Bakanları bir ortaya gelecek daha sonra önderler bir ortaya gelecek. Biz Dışişleri Bakanları’nın bir ortaya gelmesi için çalışıyoruz. Hem Kuleba hem Lavrov ile mesajlaştık.
- NATO ve AB içinde artık Türkiye’ye yönelik (savunma alanındaki) kısıtlamaları kaldıralım arayışı ağır basmaya başladı
