Berat Albayrak’ın geçtiğimiz hafta yayınlanan “Burası Çok Önemli” isimli kitabında tartışılması gereken argümanlar var. Kitaba dair genel bir değerlendirmeyi yarın yayınlayacağım. Bugün tezlerden birine, Türkiye’nin CDS’inin, yani risk priminin bir banka tarafından 100 puan üst taşınmasına odaklanalım…
Albayrak kitabın 211. sayfasında şöyle diyor:
“2018’deki kur saldırısının akabinde, eylül-ekim aylarında bir özel bankamızın bankacılık teamüllerine ters biçimde yüklü ölçüde Türkiye CDS’i satın aldığını, bunun sonucunda ülke risk primimizi 80-100 kadar üst taşıdığını, yani iktisadın tüm paydaşlarının yurt dışından döviz borçlanma maliyetini 100 baz puan artırdığını tespit ettik.”
Doğrusu çok önemli bir sav. Nedir bu işin art planı?
CDS, Türkiye’nin risk primini gösteren bir finansal enstrüman. Türkçesi kredi temerrüt swap’ı. (Swap: Para takası.) Türkiye tahvillerini sigortalamak için ödenen prim olarak da tanımlanabilir…
CDS’in üste gitmesi, Türkiye Cumhuriyeti Hazinesinin daha maliyetli borçlanmasına neden olur. Hangi banka bu türlü bir işe kalkışır? Ve neden?
Biraz araştırdım. Bir kaynağım o periyotta bu mevzuda rastgele bir bankaya ceza kesildiğini hatırlamadığını belirterek, “Bir ceza uygulansa BDDK açıklardı yahut bankanın açıklama yapması gerekirdi” dedi.
İki farklı kaynağımın teyit ettiği bilgiye nazaran Albayrak’ın kelamını ettiği banka Akbank’tı.
Anlatılana nazaran devrin Akbank’ta Hazineden Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Ali Karaali çok temkinli bir yöneticiydi ve Türkiye ekonomisindeki risklerin giderek arttığı 2018 yılında CDS’ler yoluyla bankayı sağlama almak istemişti.
Bu yanlışsız bir karar mıydı, tartışmalı. Lakin Türkiye’nin hür piyasa iktisadıyla yönetildiğini, CDS’in de yasal bir eser olduğunu unutmayalım.
Bir kaynağım, bunun fark edilmesi üzerine Akbank idaresinin çağrılarak adeta hesaba çekildiğini anlattı.
Ama bir müddet sonra Ali Karaali Akbank genel müdür yardımcılığı misyonundan alındı. Çok tecrübeli bir bankacı olduğu halde (Daha evvel Citibank, HSBC, Merrill Lynch üzere yerlerde çalışmıştı) bir daha dala dön(e)medi.
Karaali’nin Akbank’tan ayrılmak zorunda kalmasına Ankara’dan giden telefonun yol açtığı öne sürülüyor. O periyotta diğer banka yöneticileri de iktisat idaresinin talebiyle vazifelerinden alınmışlardı.
Berat Albayrak’ın kitapta bu noktayı açması ve net biçimde ortaya koyması gerekliydi. Ülkedeki aktörlerin 100 baz puan fazla maliyetle borçlanması az birşey midir? Bir bankanın “bankacılık teamüllerine aykırı” olduğu söylenen süreçlerinin bu türlü bir sonuca yol açması karşısında alınacak hiçbir önlem yok mudur? Bu hususta ne yapılmış yahut Albayrak’a bağlı kurumlar hangi önlemleri almıştır? Kitap bu soruları yanıtsız bırakıyor.
Öte yandan o periyotta iktisat idaresinden ve Merkez Bankası’ndan kimi isimlerin Berat Albayrak’ın gözüne girebilmek için bankaların attığı kimi adımları teğe bin katarak şikayet ettiği tezleri da var…
O devirle ilgili tartışmalar sürecek.
