Flake, Türkiye-ABD ilgilerini, ABD Kongresinde edindiği siyaset deneyimlerinin diplomasiye nasıl yansımalarının olacağını, Türk halkıyla kurduğu bağı, aileye ve kültürel pahalara verdiği ehemmiyeti, eşi Cheryl Flake ile konutunda anlattı.
ABD Lideri Joe Biden tarafından ülkesinin Ankara Büyükelçisi olarak geçen yıl temmuz ayında aday gösterilen Flake, ABD Senatosu’nun onayının akabinde 7 Ocak 2022’de Türkiye’ye geldi.
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan‘a itimat mektubunu 26 Ocak’ta sunarak misyonuna başlayan Flake, diplomasi mesleğine başlamadan evvel uzun yıllar siyasetle ilgilendi. ABD Senatosunda 2013-2019’da Arizona eyaleti senatörü olarak vazife yapan Flake, 2001-2013’te de Temsilciler Meclisi üyeliği misyonunda bulundu.
Flake’in siyasi mesleğindeki kıymetli dönüm noktalarından biri, 2019’da eski Lider Donald Trump‘ın idaresi ve Cumhuriyetçi Partinin siyasetleriyle ayrıştığı gerekçesiyle Senato’dan emekli olması. Flake, Cumhuriyetçi olmasına karşın 2020 başkanlık seçiminde Demokrat Partili Biden’ı destekledi.
F-16’ların alımı/modernizasyonu ve F-35’ler
F-16’ların modernizasyonu ve yeni F-16’ların alınması konusunda iki ülke ortasındaki görüşmeleri de kıymetlendiren Flake, şunları kaydetti: “F16’lara ait görüşmeler yolunda gidiyor. Aslına bakarsanız, ‘LoR’ olarak isimlendirilen talep mektubunun hazırlanmasına takviye olmak için aralık ayında (ABD’den) gelen heyet üzere daha geçen hafta burada bir heyet vardı. Görüşmeler âlâ gidiyor. Lakin bu uzun, karmaşık ve çok teknik bir süreç. Hasebiyle üzerinde çalışıyoruz. Türkiye’nin bu talebini olumlu bir gelişme olarak görüyoruz ve Biden idaresi sürece dayanak konusunda kararlı.”
Türkiye’nin F16’lara ait talebinin NATO’ya bağlılığı da gösteren olumlu bir gelişme olduğunu lisana getiren Flake, “Açıkçası birlikte çalışabilirliğe sahip olmanın son derece değerli olduğunu biliyoruz” dedi.
Flake, Türkiye’nin, F-35 savaş uçakları için ABD’ye yaptığı ödeme karşılığında bir tazminatın kelam konusu olup olmadığına ait ise “Bu, çok karmaşık bir süreç. Lakin avukatlar ve muhasebeciler her gün bu bahis üzerinde çalışıyor. Lakin üstesinden geleceğiz” dedi.
‘Yakında (ABD’den) üst seviye ziyaretler olacağını düşünüyorum’
Flake, Türkiye’ye yakın vakitte üst seviye bir ziyaret olup olmayacağına ait, “Bunu her vakit isteriz. ABD Büyükelçisi olarak buraya birçok üst seviye ziyaret yapıldığını görmek isterim. Üst seviye ziyaretler olacağını düşünüyorum. Açıkçası, biliyorsunuz ki, Ukrayna’daki durum üst seviye yetkililerimizin çok fazla vaktini ve gücünü alıyor. Lakin yakında (ABD’den) üst seviye ziyaretler olacağını düşünüyorum” sözlerini kullandı.
Kimin geleceğine ait bilgi paylaşamayacağını fakat üzerinde çalıştıklarını belirten Flake, “Bu stratejik sistem ile karşılıklı üst seviye ziyaretlere konut sahipliği yapmamızı sağlayacak kusursuz bir formata sahibiz. Bu bağın kıymeti ve diyaloğa olan bu yeni taahhüt göz önüne alındığında, üst seviye ziyaretler göreceğimizi umuyorum” dedi.
‘Türkiye ile ortak çıkarımız var’
Büyükelçilik misyonunda, “güçlü ikili bağlantıların devamı” tarafında katkı sunacağını ve ilgilerin daha da güçlü olabileceğini lisana getiren Flake, “ABD ve Türkiye olarak mevcut yakın alakamızın yararını görüyoruz. Türkiye, 70 yıldır NATO’nun kıymetli bir üyesidir. Hasebiyle bu alanda birçok ortak çıkarımız bulunuyor” dedi.
Türkiye-ABD münasebetlerinin yalnızca güvenlik alanından ibaret olmadığını vurgulayan Flake, iktisadın de iki ülke açısından değerli ve gelişen bir alan olduğuna dikkati çekti. Flake, “Türkiye ile kapsamlı ve büyüyen bir ticari ilgimiz, kıymetli pazarlarımız var. Münasebetiyle teşvik etmemiz ve geliştirmemiz gereken, hayati ehemmiyet taşıyan pek çok şeye sahibiz” sözlerini kullandı.
Bölgesel gelişmelere de dikkati çeken Flake, “Kuşkusuz, artık Ukrayna’da olduğu üzere bölgede ortaya çıkan tehditler karşısında, Türkiye ile bağlarımız çok daha kıymet arz ediyor” diye konuştu.
‘Türkiye, kıymetli bir NATO üyesi’
Flake, Türkiye ve ABD’nin NATO nezdindeki iş birliğine ait ise “Türkiye, kıymetli bir NATO üyesi. İkinci en büyük F-16 filosuna sahip, NATO misyonlarına en büyük katkı sunan üçüncü ülke” dedi.
ABD’nin NATO Büyükelçisi Kay Bailey Hutchison‘la bu hafta yaptığı telefon görüşmesini de aktaran Flake, şöyle devam etti: “(Hutchison) NATO’daki rolü ve bilhassa, ABD’ye ve yurt dışındaki NATO misyonlarına yönelik taahhütlerine bağlılığı nedeniyle Türkiye’ye ABD’nin teşekkürlerini iletmemi istedi. Hasebiyle bu, bilhassa Rusya üzere bir tehdit kelam konusuyken son derece kıymetli. Şunu da söylemeliyim ki, Türkiye Ukrayna’nın egemenliğini desteklemekte kararlılığını sürdürüyor. Bu bizim için bölge ve dünya için çok kıymetli. Tıpkı vakitte egemenliğini müdafaası için Ukrayna’ya yardım da etti. Öte yandan Türkiye, ‘eğer bir diplomatik tahlil yolu varsa buna başvurmaya olan bağlılığımızı’ da paylaşıyor. Bu hususta büyük dayanak verdi.”
‘Sadece kıymetli bir misyon olursa düşünürüm demiştim’
Ankara’da vazifeye başladığında “Parti siyaseti, suyun kıyısında biter” başlığıyla kaleme aldığı yazıyla Türk halkına hitap eden Flake, siyasetten diplomasiye geçişini, “Benim seyahatim, ABD Büyükelçilerinin alışageldik seyahatinden daha farklı oldu” kelamlarıyla söz etmişti.
Flake, ABD’nin Ankara Büyükelçisi olarak kendi periyodunda nasıl bir fark ortaya koyacağını ise misyona başlamasının akabinde verdiği birinci röportajda şöyle anlattı:
Flake, vazifeye gelişinin bu nedenle farklı bir yolla olduğunu belirterek “Biden idaresi bana bir misyon üstlenmeyi düşünüp düşünmediğimi sorduğunda, ‘Sadece değerli bir vazife olursa düşünürüm.’ dedim ve bu vazife sahiden kıymetli. Türkiye kıymetli. Dünya sahnesinde büyük bir role sahip. Bizim için kıymetli bir müttefik. Dolaysıyla bu, çok değerli bir vakitte çok kıymetli bir vazife. Hiçbir şey burada olmak kadar beni memnun edemezdi” diye konuştu.
Eşi daha evvel Türkiye’ye gelmiş
Halklar ortasındaki bağların güçlenmesi açısından değişim programlarının son derece değerli olduğunu belirten Flake, eşi Cheryl Flake‘in 1985’te Brigham Young Üniversitesi bünyesindeki “Genç Büyükelçiler” isimli müzik, dans ve performans kümesinin üyesi olarak Türkiye’ye geldiğini anlattı.
Flake, “Eşim, ‘Ben o vakitler genç büyükelçiydim, artık sen de daha yaşlı bir büyükelçi oldun.’ diyor. Bu, bir değişim programının neler yapabileceğine harika bir örnek” dedi.
Eğitim, değişim programları ve İngilizceye değer verdiklerini vurgulayan Flake, “Türkiye ABD’deki Avrupalı öğrenci sayısına en büyük katkı veren ülke. ABD’ye dünya genelinde gelen öğrenciler ortasında ise 15. sırada yer alıyor ve bu sayı giderek artıyor. Değişim programları kapsamında ise şu anda yaklaşık 170 Türk öğrenci Fulbright Programı kapsamında ABD’de burslu tahsil görüyor. Öteki birçok değişim programımız üzere bu, değerli bir program” diye konuştu.
Flake, yurt dışındaki üniversitelere kayıt olduklarında lisan konusunda düşünce yaşamamaları için Türk vatandaşlarına yönelik birçok İngilizce öğrenme programları da olduğunu aktardı.
Resmi ya da turizm maksatlı olsun, iki ülke ortasında çok düzgün değişim programları olduğunu söyleyen Flake, “Buradaki konsolosluğumuz epeyce ağır. Türk vatandaşlarının ABD’ye gelmesinden çok mutluyuz ve Amerikalılar da buraya gelmeyi çok seviyor” sözlerini kullandı.
‘Kısa vakitte cevap gelecek’
Flake, Türkiye-ABD münasebetlerinin geliştirilmesi için kurulması kararlaştırılan ortak mekanizmayı ve bağlardaki problemli mevzuların ele alınacağı çalışma kümesine ait son durumu da kıymetlendirdi.
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ile ABD Lideri Biden’ın 31 Ekim 2021’de Roma’daki görüşmelerini hatırlatan Flake, iki ülke önderinin, Türkiye ve ABD’nin birlikte çalıştığı ya da tam olarak birebir görüşte olmadığı mevzulara ait yüksek seviyeli diyaloğu teşvik eden bir stratejik sistem kurduğunu söyledi.
Flake, ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Wendy Sherman‘ın geçen yıl, Avrupa ve Avrasya İşlerinden Sorumlu Müsteşar Yardımcısı Karen Donfried‘in de geçen kasım ayında Türkiye’ye geldiğini ve Türkiye’den üst seviye bir heyetin de geçen eylül ayında ABD’yi ziyaret ettiğini hatırlattı.
İki ülke ortasındaki problemlerin ele alınacağı çalışma kümesine dair Türkiye’nin görüşlerini içeren evraka ABD’den ne vakit karşılık geleceğine ait ise Flake, şunları kaydetti:
“Bu stratejik düzenekten tam olarak yararlanmak için daha üst seviye ziyaretler yapılmasını umuyoruz. Türkiye bunun için bir format belirledi ve bunu teslim aldık. Hükümetimiz, cevap vermeden evvel benim bu misyona başlamamı bekledi. Artık bu cevap kısa vakitte gelecek.”
Ukrayna, Afganistan ve Türkiye’nin Ermenistan’la olağanlaşma süreci
Bölgesel gelişmeleri de kıymetlendiren Flake, Ukrayna’daki son duruma ait, “Türkiye’nin NATO’ya üyeliğinin 70. yıl dönümü olan bu yıl burada olmak şahane. Değerli bir zamandayız, bu da değerli bir alaka. Türkiye her yerde NATO misyonlarına büyük katkı sağlıyor. Bugün neyle karşı karşıya olduğumuz düşünüldüğünde, bu katkı hiç bu kadar kıymetli olmamıştı” diye konuştu.
Flake, Türkiye’nin NATO kapsamında yer aldığı kıymetli bir noktanın da Afganistan olduğunu belirterek ülkede Taliban’ın idaresi devraldığı süreçte Türkiye’nin baştan sona orada bulunduğunu ve Afganistan’dan ayrılmak isteyen Amerikalılara da yardım ettiğini anlattı.
Büyükelçi Flake, “Türkiye’nin Afganistan’ın geleceğinde ve örneğin Afganistan’ı dünyaya bağlayarak Afganistan vatandaşlarının ve hepimizin faydasına olacak havalimanının güvenliğinin sağlanması açısından rol oynayacağını umuyoruz. Bu, kıymetli bir rol” dedi.
Türkiye’nin Ermenistan’la olağanlaşma sürecinin de “harika” bir gelişme olduğunu belirten Flake, “Bunu memnuniyetle karşılıyoruz. Birincisi Rusya’da gerçekleşen, ikincisi Viyana’da düzenlenecek görüşmeler bizi çok memnun ediyor. Yaşananlar nitekim çok yürek verici. İstanbul ve Erivan ortasında direkt uçuşların başlaması da kıymetli bir işaret” değerlendirmesinde bulundu.
