Rusya ve Ukrayna savaşı nedeniyle global piyasalarda buğday fiyatları 14 yılın tepesine çıktı. Türkiye ise geçen yıl buğdayın yüzde 78’ini Rusya’dan yüzde 12’sini Ukrayna’dan alıyor. Ayçiçek yağında yüzde 85’ini mısırında yüzde 55’i ithal ediyoruz. halktv.com.tr’ye konuşan tarım müellifi Ali Ekber Yıldırım çıkan savaş nedeniyle Türkiye’nin önünde 2 büyük risk olduğunu belirterek yaşanacaklara karşı uyardı. Ekmek üzere unlu mamullerde ve ayçiçek yağı fiyatlarında artış yaşanacağını öngören Yıldırım “zeytin yağını ayçiçek yağı ile karıştıran yöneticilerin fiyat artışının tavan yaptığı devirde peş peşe ihale düzenlediğini” açıkladı.
Tarım muharriri Ali Ekber Yıldırım
“Türkiye açısından baktığımızda Ukrayna Rusya savaşı ülkemizi iki taraflı etkileyecek” diyen tarım müellifi Ali Ekber Yıldırım önümüzdeki günlerde yaşanacakları şöyle söz etti:
Birincisi buğday, ayçiceği, mısır üzere eserleri ithal edemeyeceğiz
Birincisi yaptığımız ithalatın kıymetli bir kısmı Rusya ve Ukrayna’dan. Buğday’ın yüzde 78’ini Rusya’dan yüzde 12’sini Ukrayna’dan alıyoruz. Bu ayçiçek yağında yüzde 85’i buluyor. Mısır’da da yüzde 55’i bulan bir sayı var. Savaş sürerse bu eserlere ulaşamayacağız ve ya ulaşmada meseleler yaşayacağız. Şu anda Ukrayna limanları kapalı. Rusya’nin limanları açık ancak savaş ortamında gemiler bur eserleri ne kadar getirebilir? Orası büsbütün bilinmeyen. Çok külfetli günler bizi bekliyor.
İkincisi bulduğumuz eserin fiyatı çok yüksek olacak
İkincisi bu yaptırımlar nedeniyle fiyatlar artıyor. Bizim ithalat faturamız her geçen gün kabarıyor. Örneğin bugün buğday ithalatı için bir ihale yapıldı. Geçen hafta buğdayın tonuna 320 dolar fiyat verilmişti. Bugün 400 dolar fiyat verildi. Fiyat tarafından çok önemli bir artış kelam konusu. Fiyatlar arttıkça bizim daha fazla döviz ödemesi yapmamız gerekecek. Bu yüksek döviz ödemeleri bütçeyi sarsacak kadar yüksek. Aslında döviz yok diye düşünce yaşanıyor.
Türkiye’nin Rusya ve Ukrayna dışında da alternatifleri var
“2020 yılında buğdayın tonu ortalama 230 dolar düzeyindeydi. 2021 yılının ortalaması ise 297 dolar oldu. Şuanda ise 346 dolar. Bu sayı Chicago borsasındaki sayı. Uygulamada ise sayılar çok daha üstlere çıkardığını” söz eden Yıldırım Türkiye’nin buğday ithalatında alternatifleri olduğunu lakin kullanılamadığını belirtti. Yıldırım “Rusya’dan buğday alamazsak; Fransa, Romanya yahut Amerika’dan alacağız ve oralardan taşımak çok daha maliyetli olacak. Pandemi sonrası global piyasalarda nakliyat fiyatları çok yükseldi. Bilhassa gemi nakliyatında fiyatlar eserlerin fiyatı ile yarışıyor. Bu nedenle dünyada artık ithal mal alacak olan ülkeler kendilerine en yakın kaynağı seçiyor. Bize en yakın kaynak Rusya ve Ukrayna’dır. Öbür ülkelerden almaya kalkarsak nakliyecilik maliyetleri üstüne binecektir. Bu da direk fiyatlara yansır.” dedi.
‘Ortalığın durulmasını bekleyemeyecek kadar depolarımız boş’
“Toprak Mahsulleri Ofisi’nin depolarında ne kadar eser olduğu bilgisi bizlerle paylaşılmadığı için Türkiye’nin elinde ne kadar buğday, ayçiçek yağı, mısır ya da arpa olduğunu bilemiyoruz. Sayılar şeffaf olmadığı için bir kahır yaşanmayacak diyen Tarım Bakanlığı’nına güvenemediğini” söyleyen Yıldırım, “Depolar dolu olsa 1 Mart’ta 435 bin ton buğday ihalesi düzenleniyor. TMO 2021 yılının Haziran ayından bu yana 10 ihale yaptı. 11. ihale de bugün yapılıyor. Adama sormazlar mı? Depolar doluysa biz bu gün bu ihaleyi neden yapıyoruz? Demek ki ortalığın durulmasını bekleyemeyecek kadar depolarımız boş.” dedi.
Ekmeğe artırım kapıda
“TMO ithal ettiği buğdayı ekmeğin fiyatı artmasın diye daha ucuza un sanayicilerine ve fırınlara veriyor. Buğday ithalatında fiyatlar artınca devlet nereye kadar sülvanse edecek?” diyen Ali Ekber Yıldırım bu durumun sürdürülemeyeceğini belirterek otomatik olarak ekmek fiyatlarının da artacağını belirtti.
‘Zeytin yağını ayçiçek yağı ile karıştıracak kadar daldan bihaberler ya da…’
Ali Ekber Yıldırım 28 Şubat günü Resmi Gazete’de 3 esere ihracat kısıtlaması getirildiğini fakat kısıtlama kararında trajikomik bir durum yaşandığını açıkladı. Yıldırım yaşanan durumu şöyle söz etti:
Tarım ve Orman Bakanlığı Besin ve Denetim Genel Müdürlüğü kuru fasulye, kırmızı mercimek ve dökme zeytinyağı ihracatına kısıtlama getirdi. Resmi Gazete’nin 27 Ocak 2022 tarihli sayısında yayınlanan bildirim ile 20 tarım eserinde dönemsel ihracat düzenlemesi Tarım Bakanlığı’na verilmişti. O vakit bu yetkilendirmenin bir kısıtlamanın önünü açmak için yapıldığını söyleyenlere Bakan Pakdemirli bu türlü bir uygulama yapılmayacak kelamı verdi. Daha verdiği kelamın üzerinden 1 ay geçmeden birinci uygulama olarak 3 eserde ihracat kısıtlamasına gidildi.
Bakanlık, Rusya – Ukrayna savaşını münasebet göstererek kırmızı mercimek, kuru fasulye ve dökme zeytinyağı ihracatına kısıtlama getirdi. İhracat kısıtlamasının münasebeti olarak Rusya-Ukrayna savaşı gösterilirken bilhassa zeytinyağı ihracatının bu bölgeyle hiçbir ilgisinin olmaması dikkat çekti. Dal temsicilerinden aldığımız bilgilere nazaran bakanlık bürokratları ayçiçek yağı ile zeytinyağını karıştırdı ve zeytin yağına ihracat kısıtlaması koydu. Bu karar sonrasında üreticide zeytinyağı fiyatı litre başına 2 lira düştü. İhracat yasağı devam ederse çiftçinin ziyan göreceğini belirten dal temsilcilerinin bakanlık yetkililerinden düzeltme kelamı aldığını öğrendik. Nitekim zeytin yağı kısıtlaması sehven mi oldu yoksa birilerinin iş düzelene kadar para kazanması için mi yapıldı bilemiyoruz?
Bakanlık’tan zeytinyağına kısıtlama
Tarım ve Orman Bakanlığı Besin ve Denetim Genel Müdürlüğü kuru fasulye, kırmızı mercimek ve dökme zeytinyağı ihracatına kısıtlama getirdi. Resmi Gazete’nin 27 Ocak 2022 tarihli sayısında yayınlanan bildirim ile 20 tarım eserinde dönemsel ihracat düzenlemesi Tarım Bakanlığı’na verilmişti. Birinci uygulama olarak 3 eserde ihracat kısıtlamasına gidildi.
İşte o yazı
Gıda ve Denetim Genel Müdürü Harun Seçkin’in bakan ismine imzaladığı ve 81 Vilayet Tarım ve Orman Vilayet Müdürlüğü ile tüm Zirai Karantina Müdürlüklerine gönderilen yazıda şöyle deniliyor:
“Bilindiği üzere 27.01.2022 tarih ve 31732 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Bazı Tarım Eserlerinin İhracatına Ait Bildiri (İHRACAT: 2022/1)”de belirtilen eserlerin ihracatında gerektiğinde dönemsel düzenlemeler yapmaya Bakanlığımız yetkilidir.
Karadeniz havzasında yaşanan harika durum nedeniyle ülkemizde besin arz güvenliğinin sağlanması ve besin eserlerine erişimde sorun yaşanmaması hedefiyle önlem alınmasına muhtaçlık duyulmuştur.
26.02.2022 tarih ve 4652059 sayılı Bakanlık Olur’u ile;
– Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC)’ne yapılacak ihracat müracaatları,
– Suriye’de güvenlik altına alınan bölgelere Türkiye Tarım Kredi Kooperatifleri ve bağlı kuruluşları tarafından yapılacak ihracat müracaatları,
– AFAD, Kızılay yahut başka İnsani Yardım Kuruluşları tarafından yapılacak ihracat müracaatları,
– Denizlerimizden transit geçen ve ülkemiz limanlarına uğrayan yabancı bayraklı gemilerin iaşe muhtaçlıklarının karşılanması için gemi kumanyacılığı yapan firmalara gemi başına her bir eser için en fazla 500 Kg’a kadar yapılacak ihracat müracaatları,
– Dahilde Sürece Rejimi kapsamında yapılacak ihracat müracaatları,
– Başlamış süreçler, hariç olmak üzere arz/talep ve mevcut stok durumumuz dikkate alınarak yeni bir bilgilendirme yapılana kadar; 2022/1 sayılı Bildirim kapsamında yer alan;
1- 071333900019 GTİP’li İsmi Fasulye (Beyaz Fasulye Dahil),
2- 071340000013 GTİP’li Kırmızı Mercimek,
3- 150930000014 ve 150990000018 GTİP’li Zeytinyağı (Diğerleri) (Ambalaj ölçüsü 5 Kg’ı Geçen Dökme Zeytinyağı), eserlerin ihracatının kısıtlanmasına karar verilmiştir.
Bu kapsamda, İsmi Fasulye (Beyaz Fasulye), Kırmızı Mercimek, Dökme Zeytinyağı (Ambalaj Ölçüsü 5 Kg geçen) eserler için Bitki Sıhhat Sertifikası ve/veya Sıhhat Sertifikası düzenlenmemesi konusunda bilgilerinizi ve gereğini rica ederim.
