Faaliyetteki son reaktör 2000 yılında kapatılmasına karşın, reaktörün büsbütün devre dışı kalması ve oluşan nükleer sızıntıların giderilmesine yönelik çalışmalar sürüyor.
Zelenskiy duyurmuştu
Ukrayna Devlet Lideri Vladimir Zelenskiy
Zelenskiy, Twitter’dan yaptığı açıklamada, santraldaki güvenlik vazifelilerinin 1986 trajedisi bir daha yaşanmasın diye canlarını verdiklerini belirtmiş ve “Rus işgal güçleri Çernobil santralini ele geçirmeye çalışıyor. Bu tüm Avrupa için bir savaş ilanı” tabirlerini kullanmıştı.
Ukrayna Devlet Başkanlığı Ofisi Lider Yardımcısı Mihayl Podolyak, Rus güçlerine karşı Çernobil Nükleer Santrali’nin denetimini kaybettiklerini dün 21:45’te bildirmişti.
‘Santralin inançta olduğunu söylemek imkansız’
Rusların saldırısından sonra santralin inançta olduğunu söylemenin imkansız hale geldiğini söz eden Podolyak, bunun Avrupa için en büyük tehditlerden birisi olduğunu belirtmişti.
Son reaktör 2000 yılında kapatılmıştı
Çernobil nükleer santrali dört reaktörden oluşuyor ve bunlardan sonuncusu 15 Aralık 2000’de kapatıldı. Bir reaktörün kapatılmasının akabinde büsbütün devre dışı kalması, kalıntıların yok edilmesi onlarca yıl sürüyor.
Hayalet kent Pripyat’tan görüntüler
IAEA’nın internet sitesinde sözkonusu durumla ilgili “1986’da trajik kazanın meydana geldiği dördüncü reaktörün akıbeti şimdi aşikâr değil” sözü yer alıyor.
Dört numaralı reaktör, halihazırda nükleer sızıntı ve radyasyonu önlemek için dev bir metal kubbe içinde tutuluyor. Reaktörün patlamasının uzun vadeli tesiri hala hararetli tartışmaların kaynağı olmayı sürdürüyor. Kubbe olarak isimlendirilen bu sonlandırılmış bölgenin iskeletinin 1,5 milyar euroya, tüm projenin ise 2,2 milyar avroya mal olduğu biliniyor.
IAEA bilgilerine nazaran, kelam konusu müdafaa yapısı için Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası, 45 ülke ile Avrupa Birliği’nin katkıları ve bankanın öz kaynaklarından 715 milyon euroluk bir fon sağladı.
Facianın tesirleri on yıllardır devam ediyor
Dünyanın en büyük nükleer faciasına sahne olan Çernobil Nükleer Santrali’ndeki patlamanın üzerinden 35 yıl geçmesine karşın tesirleri hala devam ediyor. Devrin Sovyetler Birliği üyesi Ukrayna’nın başşehri Kiev’e 110 kilometre uzaklıktaki santralde 26 Nisan 1986’da meydana gelen kazanın sonuçları günümüzde de hissediliyor.
Santraldeki rutin 20 saniyelik güvenlik testi için sistem kapatılmış lakin güvenlik testinin denetimden çıkması üzerine 4’üncü reaktörde patlama meydana gelmişti.
Patlamada 2 bin tonluk çatı havaya uçmuş ve 8 tonluk radyoaktif yakıt atmosfere karışırken, reaktörü söndüren itfaiyecilerden 31’i yüksek radyasyona maruz kalarak olay yerinde hayatını kaybetmişti.
Uluslararası Atom Güç Ajansına (UAEA) nazaran, patlama nedeniyle Hiroşima’ya atılan atom bombasının 400 katı radyoaktif unsur atmosfere karıştı.
Hayalet kent: Pripyat
Sovyet yetkilileri, olayı gizlemeye çalışırken, santralde çalışan personellerle ailelerinin yaşadığı Pripyat kentinin tahliyesi için saklı hazırlık yaptı. Fakat tahliyeye sonraki gün öğlenden sonra başlanabildi.
Üç saat içinde Pripyat hayalet kente dönerken, helikopterlerle patlayan reaktörün üstüne binlerce ton kimyasal atıldı.
Patlamadan çıkan zehirli bulut, başta Ukrayna ve Belarus olmak üzere Rusya ve Avrupa’nın bir kısmını etkiledi. Zehirli bulutlar, 10 gün sonra da ABD, Kanada ve hatta Japonya’ya bile ulaştı.
4 binden fazla kişinin hayatına sebep oldu
Dünya Sıhhat Örgütü datalarına nazaran, felaketin meydana geldiği 30 kilometrelik bölgede yaşayan, çalışan, güvenlik hizmetleri yapan, tasfiye ve temizleme süreçlerine katılan 600 bin kişi yüksek oranda radyasyona maruz kaldı. Belarus, Ukrayna ve Rusya’da da yaklaşık 8 milyondan fazla kişi radyasyona maruz kaldı. Bu üç ülkede hala yaklaşık 5 milyon kişi radyasyon riski olan bölgelerde yaşamaya devam ediyor.
Patlamadan, 155 bin kilometrekare bölge etkilenirken, 52 bin kilometrekare tarım bölgesi 30 seneliğine kullanılamaz hale geldi. Yaklaşık 404 bin kişi yer değiştirmek zorunda kaldı.
Felaket sonrasında bölgedeki ülkelerde tiroit kanseri, lösemi, öbür kanser tipleri, katarakt ve bebeklerde doğuştan patolojik rahatsızlık oranlarında artışlar yaşandı.
BM ajanslarından oluşan Çernobil Forum’a nazaran, radyasyon sebebiyle 4 bin kişinin hayatını kaybettiği öngörülüyor. Belarus Dışişleri Bakanlığına nazaran, facianın toplam ekonomik maliyeti 235 milyar dolar olarak varsayım ediliyor.
