Fransa Başbakanı Elisabeth Borne, 10 Ocak’ta Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron‘un seçim vaatleri ortasında yer alan emeklilik ıslahatının içeriğini açıklamıştı. Emeklilik yaşının 62 olduğu ülkede 1 Eylül’den itibaren yasal emeklilik yaşının kademeli olarak her yıl 3 ay yükseltilerek 2030’da 64’e çıkarılacağını bildiren Borne, 2027’de emeklilik maaşının tamamını alabilmek için 43 yıl boyunca prim ödeme kaidesi olacağını kaydetmişti.
Bu gelişmelerin akabinde sendikaların datalarına nazaran Fransa’da 2 milyondan fazla kişi, “60 yaşında emeklilik”, “Hayatını kazanmak için hayatını kaybetmek” yazılı pankartlarla sokaklara döküldü.
Frasan’da genel grevin atmosferini Sosyolog, Sorbonne Üniversitesi Öğretim Üyesi ve Gazeteci Pınar Kılavuz ile konuştuk. IPSOS’un yaptığı araştırmaya nazaran halkın yüzde 69’unun sözkonusu ıslahata karşı olduğunu söyleyen Kılavuz, Fransa’da halkın öfkesini ve isyanını ateşleyen nedenlerin başında enflasyonun artması ve alım gücünün düşmesi olduğunu söz etti.
‘Emeklilik yaşı, bardağı taşıran son damla oldu’
“Enflasyon gün prestiji ile yüzde 6,2 ve önümüzdeki aylarda yüzde 7 olması bekleniyor” diyen Kılavuz şöyle devam etti: “Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesinden sonra başlayan güç krizi ile Fransa’da da güç fiyatlarına artırım geldi. Elektrik faturalarındaki yükselme, işletmeleri de etkiliyor. Bu şartlarda bir de emeklilik yaşının kademeli olarak 65’e çıkartılacak olması bardağı taşıran son damla oldu.”
‘Reformdan etkilenmeyen emekliler Fransızların daha çok çalışmasını istiyor’
IPSOS’un yaptığı son araştırmaya nazaran halkın yüzde 69’unun bu ıslahata karşı olduğunu tabir eden Sosyolog diğer bir araştırmadan da şu tabirlerle bahsetti: “Başka değişik bir araştırmanın sunduğu datalara nazaran, çalışanların yüzde 67’si hükümetin projesine karşı çıkarsa, emekliler yüzde 60 oranında dayanak veriyor. Bu nesil çatışması en çok emeklilik yaşının 64’e çıkarılması konusunda ortaya çıkıyor; çalışanların dörtte üçü ( yüzde 75) bunu istemiyor, ıslahatı ilgilendirmeyen emekliler ise yüzde 54 oranında onaylıyor. Ayrıyeten, ankete katılanların yüzde 60’ı mevcut emeklilik sisteminin güzel çalıştığına inanıyor; bu oran Eylül ayından bu yana da artıyor. Emeklilerin ve 65 yaş üstü şahısların çoğunluğu, bu ıslahattan etkilenmemelerine karşın Fransızların daha uzun müddet çalışmasını istiyor (ViaVoice anketi için yüzde 54, Odoxa Mascaret için yüzde 51). Öte yandan, çalışanlar çoğunlukla buna karşı çıkıyor (21 Aralık BVA anketine nazaran yüzde 65).”
Eşit fiyat hayal…
Bu yasa en çok bayanları etkileyecek
2017 yılından bu yana Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’ın gündeminde olan ve sarı yeleklileri sokaklara döken emeklilik ıslahatı, Covid-19 salgını nedeniyle sekteye uğramış ortalık biraz yatışınca hükümet yine bu mevzuda adımlar atmak üzere kolları sıvamıştı. Geçtiğimiz Nisan ayında gerçekleşen Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde de emeklilik ıslahatı konusunun Macron’un programında olduğunu hatırlatan Kılavuz, süreçten en çok etkilenecek olan kısımlar için, “En çok hangi bölümler etkilenecek sorusuna gelecek olursak olağan ki emekliliği yaklaşan şahıslar. Ve toplumsal cinsiyet açısından pahalandırmak gerekirse de kadınlar… Bayanların emekli maaşları erkeklerden ortalama olarak daha düşüktür. 2023’de eşit fiyat Fransa’da hala geçerli değil. Ortalama olarak, bayanlar erkeklerden yüzde 22 daha az kazanıyor. Emekli maaşlarında ise fark daha da fazla” dedi.
‘Bu bir tercih değil, toplumsal dayatma’
Kadınlar ve erkekler ortasındaki emek uçurumunu şöyle anlattı Kılavuz: “2020’de emeklilik açısından bayan ve erkekler ortasında yüzde 40’lık bir uçurum oluştu. Bayanların mesleği daha çok kesintiye uğrarken, yarı vakitli işlerde çalışanların da çoğunluğunu bayanlar oluşturuyor. Çalışan kısmın yüzde 18’i yarı vakitli çalışıyor. Her 4 bayandan 1’i yarı vakitli çalışırken,, erkeklerde bu, her 10 erkekten 1’i. Çocuklara bakacak kurum ya da birini bulamadıkları için, mesken işleri bayanın ‘doğal görev’ tarifinde varmış üzere davranıldığı için, erkekler daha cok mesleklerine odaklanabilirken, bayanlar daha çok yarı vakitli işlerde çalışmak zorunda kalıyor. Bu bir tercih değil, Toplumsal dayatma. Fransa’da yaşlı bir bireye yahut engelli bir akrabaya bakmak için çalışmayı bırakanların üçte ikisi bayan. Bundan sonra ‘bakıcı’ olarak geçirilen bu müddet, fiyatsız çeyrek katkı hissesi hakkını da verecektir. Bu halde yaklaşık 40 bin kişi etkilendi.”
‘Türkiye muhalefeti güzel tahlil etmeli’
“Türkiye ve Fransa’nın emeklilik kaidelerini karşılaştırırsanız, iki toplumun ortasındaki ses yükseltme refleksini sosyolojik olarak nasıl yorumlarsınız?” diye sorduğumuz Kılavuz Türkiye’deki muhalefet önderlerinin öbür ülkelerdeki durumları düzgün gözlemlenmesinin kritik bir kıymet teşkil ettiğini vurgulayarak, “Fransızların idareye karşı ses çıkartması çok eskiye dayanıyor. Kıyaslamaya muhalefetin ve sendikaların tavrı ile başlamak isterim. Fransa’da muhalefet başkanları (hem sağ hem sol partiler) birinci günden bu ıslahata karşı seslerini çıkarttılar, sokağa çıktılar ve en değerlisi halkın yanında yürüdüler. Halka ‘sokağa çıkmayın’ davetinde bulunmadılar. Hükümeti demokratik yollarla eleştirmenin yollarını uyguladılar, grev anayasal bir hak ve aksiyon yapmak da temel haklardan biri. Fransa’da 19 Ocak’ta bir tarih daha yazıldı. İçişleri Bakanlığı’na nazaran 1,2 milyon, sendikalara nazaran 2 milyon kişi sokaklardaydı.
Bunun diğer bir nedeni ise halkın iktidardan korkmuyor olması (bu yalnızca Macron hükümeti için değil hepsi için geçerli).”
‘Muhalefet halktan güç alıyor’
Kılavuz kelamlarını şöyle tamamladı: “Muhalefet de halktan gücünü alıyor, halkı dinlemeyi biliyor. Hak aramak Türkiye’de de solcu kesitin en kıymetli kozu. Lakin solculuk, sosyalizm üzere kavramlar ‘şeytanlaştırıldığı’ için, hakkını arayanlar da ‘hain’ ilan edilirken insanların sokağa çıkma, baş kaldırma konusundaki telaşlarını anlamaya çalışmak gerekiyor. Bu noktada da halk, muhalefetten bir güç alabilir. Türkiye’de de yapılan haksızlıklara karşı duran, demokratik yollardan hakkini arayan bir kesim var, sayılarının artmasını temenni ediyorum. ve bilhassa seçim yaklaşırken muhalefet başkanlarının, danışmanlarının öteki ülkelerdeki durumları uygun gözlemlemesi kritik bir kıymet teşkil ediyor.”
