Osmanlı’nın 1463’te Bosna Hersek’i fethiyle ülkeye miras bırakılan “kahva, filcan, cezva ve şeçer” sözleri, 560 yıldır Boşnak kültürünün vazgeçilmezi haline gelen içeceğin ayrılmaz modülleri olarak yerini koruma ediyor.
Başkent Saraybosna’daki tarihi Osmanlı çarşısı Başçarşı’da dededen kalma 128 yıllık kahve öğütme dükkanı Dibek’i işleten 77 yaşındaki Hajrudin Burek ve tarihi Moriça Han‘da garson olarak çalışan Mithad Krusko, Boşnak kahvesinin ehemmiyetini anlattı.
Boşnak kahvesini klasik prosedürlerle öğüten Burek, “Dedemin sahibi olduğu ve 1895’te çalışmaya başlayan Saraybosna’daki en eski kahveci dükkanında bulunmaktayız. Dükkanımız, savaş yıllarına kadar açıktı lakin savaş başlayınca bombardıman sonucu yıkıldı. Savaşın akabinde Stari Grad Belediyesi, tarihi geleneğimizi devam ettirebilmem için bu dükkanı bana verdi” sözlerini kullandı.
Burek, kahve öğüterek dede yadigarı geleneği muhafazaya çalıştığını kaydederek, dükkanı, ortalarında Kenan İmirzalıoğlu’nun da bulunduğu dünyanın birçok yerinden ünlülerin ziyaret ettiğini söyledi.
Hırvatistan’da “kava,” Sırbistan’da “kafa” olarak isimlendirilen içeceği, Bosna Hersek’te “kahva” olarak isimlendirdiklerini söz eden Burek, “Müslümanlar, sabah namazını kıldıktan sonra çabucak kahve içer ve sonrasında kahvaltı yapar ya da işine sarfiyat. Ramazan ayında da akşam ezanının okunmasıyla, iftar vakti birinci evvel kahve içilir, sonra namaz kılınır ve iftarlıklar yenir” diye konuştu.
Burek, “Yerel müşterilerimin dışında en çok Türk müşterilerim var ve benim en düzgün müşterilerim katiyen Türkler. Hem Türkiye’den gelenler hem de Avusturya ve Almanya’dan Türkiye’ye gidenler birkaç kilogram kahve almak için bana gelir” dedi.
Kafelerde en çok tercih edilen içecek: Boşnak kahvesi
Tarihi Barçarşı’da 1551’de inşa edilip kervansaray olarak kullanılan ve bugün klasik bir kafeye mesken sahipliği yapan Moriça Han’da garson olarak çalışan Mithad Krusko, hem yerli hem de yabancı müşterilerin en çok tercih ettiği içeceğin Boşnak kahvesi olduğunu söyledi.
Boşnak kahvesini, klasik bakır cezve ve fincanlarda küp şeker ve lokumla sunan Krusko, yapılışını şöyle anlattı:
“Bir ölçü kahve bakır cezvenin içine konur, üzerine evvelden kaynatılan sıcak su eklenir, akabinde cezve ocak üstüne konur ve bir kere daha kaynaması beklenir. Hazırlanan kahve, klasik sistemle bakır cezve, fincan ve bakır şekerlikle servis edilir. Boşnak kahvesinin yanında kesinlikle lokum ve küp şeker de verilir.”
Krusko, “Boşnakların birden fazla, güne Boşnak kahvesiyle başlar ve gün içinde yapılan işlerin akabinde da kahve içilir. Bizde ‘Haydi kahveye gidelim!’ tabiri sık sık kullanılır. Bu, Boşnak kahvesi içmeye bir davettir” diye konuştu.
Tarihi kervansaraydaki kafeye dünyanın her yerinden ziyaretçilerin geldiğini belirten Krusko, “Yerel müşterilerimizin dışında çok fazla turist geliyor. Bilhassa Türkiye başta olmak üzere, Arap ülkelerinden, Batı Avrupa’dan ve birçok farklı yerden müşteriler kafemize geliyor” sözlerini kullandı.
Krusko, Saraybosna’yı ziyaret eden herkesin tarihi bir yapı olduğu için Moriça Han’a da geldiğini kaydederek, Boşnak kahvesi içen tüm müşterilerin yerden mutlu ayrıldıklarını söyledi.
Turistlerin de tercihi Boşnak kahvesi
Bosna Hersek’i birinci sefer ziyaret eden Fransız Manon-Jeanne Bedel, “Bu (Boşnak kahvesi) çok lezzetli. Biz Fransa’da kahve içmeyi çok seviyoruz. Bu, çok sert ancak tıpkı vakitte da tatlı ve Fransa’da içtiğim kahvelerden çok farklı” dedi.
Bedel, kahvenin fincanı ve servis ediliş halini çok beğendiğini kaydederek, “Şekerli ya da şekersiz içmeyi kendinizin seçiyor olması çok hoş. (Kahve setini) Çok beğendim ve sanırım Fransa’ya giderken bir tane alacağım” halinde konuştu.
