Oyuncu Reha Özcan, Türkiye’de sanat ve sanatkarın durumuyla ilgili çarpıcı tespitler yaptı. “1987 yılında Devlet Tiyatrosu’na girdiğimizde milletvekilleriyle tıpkı maaşı alıyorduk. O vakit orta direk diye bir kavram vardı. Bu halde de orta direği temsil ediyorduk. Masraflarımızı karşılayabiliyorduk. Bir sanatkarın yapması gereken şeyleri yapabiliyorduk” diyen Özcan, meslek tarifinin yanlışsız yapılmadığı için ezalar yaşandığını söyledi. “Biz devletin oyuncularıyız, hükümetin oyuncuları değiliz” diyen Özcan, “Atatürk cumhuriyetinin unsurlarına dayalı bir devlete hizmet ediyoruz. Bir hükümete hizmet etmiyoruz. Devlet, bizimle bu ülkenin aydınlık sanatkarları olduğumuz için kontrat imzalıyor. Yoksa bir hükümetin sözcülüğünü yapmak için değil” ifadelerini kullandı.
Sözcü’den Yusuf Demir’e konuşan “Fakat bu evrildi, devşirildi” diyen Özcan kelamlarının devamında şunları kaydetti:
“Sözleşmelerde, kendini muhafaza sistemini oluştururken oyuncunun haklarını zati muhafazalı. Bizim bunları talep etmemiz zati bizim için abesle iştigal. Zira bizim yapmamız gereken çok değerli şeyler varken, lütuf eder üzere yüzde 10’luk, yüzde 20’lik artırımlarla bizim zati kendimizi geliştirme gayemizi ortadan kaldırıp yalnızca hayatımızı idame ettirme gayemizi oluşturdular.
‘Emekli parasıyla geçinen arkadaşlarımın durumu korkunç’
Yetenekli ve piyasada da iş bulabilen oyuncuların birden fazla, çabucak emekli oluyor benim üzere. Ben 2016 yılında emekli oldum ve o günden beri çok huzurluyum. Lakin emekli parasıyla geçinen arkadaşlarım var kurumda durumları dehşetli. Emekli maaşlarıyla geçinen bir aktör düşünemiyorum, geçinemez… Hele hele çoluğu çocuğu varsa ve bakmakla yükümlüyse…
‘Emekli oyuncu açlık seviyesinde’
Şu anda 7 bin lira emekli maaşı, 1’in 4’ünden emekli olduğu zaman… Bu da Türkiye kaidelerinde yüksek bir meblağ ama, korkunç… Zira esasen emekli olmuş bir insan mutsuz bir insandır ve bu türlü bir maaşla yalnızca hayatını idame edecek olsa… Zira yalnızca emekli ikramiyenizle konut falan alamıyorsunuz artık. O eskidendi bizim babalarımız dedelerimiz alıyordu. Şu anda kirada oturmak zorunda olan ve bir tane çocuğu olsa, onun hayatına, eğitimine hizmet etmeye çalışsa açlık düzeyinde olacaktır.
‘Neyin intikamını alıyorlar’
Açlık düzeyinde bir beşere sanatçı dediğinizde, ki sanatçı demek o kadar kolay bir şey değil… Bunu kendilerine ar görebiliyorlarsa ben onlar ismine utanırım. Hayatımızda birçok vakit olduğu gibi… Diğerleri ismine utanmak zorunda kaldığımız gibi… Ve bu küçümseyici haller da çok nahoş. Bir şeylerin daima intikamının alınması, rövanşının alınması da güzel değil. Kimden neyin intikamını alıyorlar, onu da bilmiyoruz. Ancak bu beğenilen bir şey değil.”
‘Sanatçı, mevcut sistem için sanırım bir tehdit oluşturuyor’
Özcan, “Neden bu hale gelindi?” sorusuna da şöyle karşılık verdi:
“Çünkü sanatçı kelamını söyleyen, ve kendisini temsil eden insandır. Ferdi örgütlenmelere inanır, ümmetçi örgütlenme içinde yer almaz. Gerçek manada Atatürk unsurlarına bağlı bir sanatçı… Münasebetiyle bu da mevcut sistem için sanırım bir tehdit oluşturuyor. O yüzden de insanları açlıkla terbiye etmeyi öğreten yakın bir coğrafyada yaşadığımız için bu formda onları etkisiz hale getirebileceklerini düşünüyorlar sanırım. Fakat bu yalnızca bugünle ilgili değil. Devlet Tiyatrosu kurulduğundan beri her vakit bunlar vardı. Zira bunlar bugünün meseleleri değil. Şayet devlet kendi içinde kendi yapılanmalarını daha özerk, özgün ve aydınlık bir ülke hasretiyle yapsaydı bugün bunları konuşmuyor olurduk. Yani bu son 2003 yılından beri gelişen bir şey değil. Bu 1980’de de böyleydi, kurulduğundan beri böyleydi. Hiç bir vakit yapılmamış. Biz kuruma girdiğimiz vakit 1441 sayılı kanun kaldırılsın, bu türlü bir kanun mu olur derken…. Emekli olurken ne olur 1441 sayılı kanun kalsın durumundaydık.”
‘Bizi dışlamanın kimseye yararı yok’
Özcan, “Çözümü kendisini geliştirmek isteyen ve bu ülkeye yararlı olmak isteyen, gerçek manada zekasını entellektüelliğine ve uygunluğuna güvenmek zorunda oldukları bir kümesi dışlamanın kimseye bir yararı olmayacağını görmeleri gerekiyor” diye konuştu.
