Piyasada geçen yıl 50 kiloluk bir çuval şekerin fiyatı 200 lira ikin bu yıl 850 liraya geldi. Bu artış da tezgâha yansıdı. Bayram için konutlarda tatlı pişirilmezken baklava almak da lüks oldu. Fıstıklı baklavanın kilosu birtakım yerlerde 350-400 liraya kadar çıkarken, vatandaşlar fiyatı daha uygun olan eserlere yöneldi, fakat onları da konuttaki kişi sayısına nazaran adetle (dilimle) almaya başladı.
Tatlıdaki maliyet artışı ve bayram öncesi çarşıda yaşananları esnaf ve yurttaş ANKA Haber Ajansı’na anlattı.
İstanbul Şekerci, Pastacı, Helvacı, Tatlıcı ve Şekerli Mamuller Esnaf ve Sanatkârlar Odası Lideri Aykut Şener, un, şeker ve personellik maliyetlerindeki artış nedeniyle kazanamadıklarını anlattı.
Şener, şunları söyledi:
“Şeker fiyatlarında geçen seneye göre yüzde 200 artış var. Ama biz bunu vatandaşa yüzde 100 civarında yansıttık. Kendi karlarımızdan fedakârlık yaptık. Piyasada şeker zahmeti yok, lakin değerli. Şu an şekerin çuvalı 850-860 TL bandında. Geçen sene yarı fiyatlarındaydı. Eskiye göre kiloyla tatlı alanlar yarım kilo, 250 gram hatta adet tatlı almaya başladı. Bir de lüks alacaklarına, örneğin baklava yerine tulumba, lokma, şekerpare üzere eserler alıyorlar. Çikolata yerine de şeker alıyorlar.
‘En çok hileli besin üretenlerle çaba ediyoruz’
Ambalajsız ve markasız eserlerden uzak durulmasını tavsiye ediyorum. Biz en çok hileli besin üretenlerle çaba ediyoruz. Dolgu olarak çekirdek kullananlar, yer fıstığını boyalı hale getirip fıstık görünümüne satanlar var. Glikoz kullananlar var. Bir de kaçak emekçi çalıştıranlar var. Bunlar alışılmış maliyetleri etkileyen konular.
‘Hala 2022’de açıkta satılan besinlerden alanlar var’
Hala ve hala 2022 yılında kamyon gerilerinde, yerlerde, açıkta satılan besinlerden alanlar var. Vatandaşlardan rica ediyorum buralardan alışveriş yapmasınlar. Cezaların arttırılması istikametinde Ticaret Bakanlığı ile yazışmalarımız, görüşmelerimiz devam ediyor. Ayrıyeten dükkânın kirası ve pozisyonuna nazaran, fiyatlarda farklılık gözleniyor.
‘100 TL’nin altında baklava alınmasını tavsiye etmiyorum’
Tabii ki 25 TL 30 TL’ye baklava almalarını tavsiye etmiyorum. Baklavanın 350-400 TL’ye satıldığı yerler var. Oralardan da alınmasını tavsiye etmiyorum. Bunun bir bedeli var. Fıstığın kilosunun 350 lira olduğu, tereyağının 150 lira olduğu günümüzde tatlının bir maliyeti var. Yüz liranın altında baklavayı almalarını tavsiye etmiyorum ancak olağan 350 lira üzere farklı sayıları da boşu boşuna vermesinler. Az yesinler, öz yesinler yani göz yanılır, mide yanılmaz.
‘Kiloluk baklava satışlarımız azaldı’
İnsanlar çikolata yerine şeker, baklava yerine tulumba, lokma, şekerpare üzere daha uygun fiyatlı eserler alıyor ve de kilolarca alacağına yarım kilo, 250 gram alıyorlar. Plastik küçük kutularda satışımız var. Bunun olağanda geçen yılla kıyasladığımız vakit plastik kutu satışlarımız 4 misli artmış durumda. Bu da şu demek; kiloluk baklava satışlarımız azaldı. Ancak küçük ölçekte gramajlı eserler satıyoruz.”
’50 yıllık esnaf da yaşananlardan şaşkın’
Feriköy’de 50 yıldır esnaflık yapan pastane sahibi Kazım Üstün de şeker fiyatlarından şikâyet ederek vatandaşın ucuz eserlere yöneldiğini söyledi. Yaşadıkları karşısında şaşkın olduğunu belirten Üstün şunları aktardı:
‘Şeker fiyatı aldı başını gitti’
Biz de çok şikayetçiyiz şeker fiyatlarından. Şeker fiyatı aldı başını gitti, yani nereye gitti bilmiyorum. Marketten aldığımız 5 kiloluk şeker 40 TL’den son 2 ayda 2 katına çıkarak 80 TL oldu. Çuvalla aldığımız şeker de 780 liradan 850 liraya çıktı. Yani bu fiyatlar nereye kadar gidecek şaşkınız. Un fiyatı yeniden o denli. Şu anda çuvalı 500-600 liraya geliyor. Yani bizim maliyetlerimiz hakikaten çok arttı. Müşterimizin alım gücü az olduğu için bizde fiyatlarımızı artıramıyoruz. Mesela geçen sene baklavayı 50 liraya satıyorduk bu yıl 120 liraya satıyoruz. Şekerpareyi 30 liraya satıyorduk 60 liraya satıyoruz. Yani yüzde 150 fiyatlar yükseldi.
‘Evde 4 kişi varsa 4 dilim baklava alıyorlar’
Müşterimiz de daha ucuz eser arıyor. Tulumba tatlısı bugün daha uygun 40-50 lira kilosu. Şekerpare üzere ucuz eser almaya çalışıyor. Cevizli baklava daha çok satılıyor. Zira cevizli, fıstığa nazaran daha uygun. Bizim ana hususumuz un, yağ, şeker, yumurta hepsinin fiyatı yüksek. Evvelce kiloyla tatlı alanlar artık yarım kilo, 250 gram, meskende 4 kişi varsa 4 dilim baklava alıyorlar. 100 liranın altında baklava alınmaz. Bu sayı tulumba için 50 lira, şekerpare 50-60 lira. Bu fiyatların altında eser alınmaz.”
Mecidiyeköy’de ailesiyle birlikte 12 yıldır tatlı satan Sağma Kalkan şekere gücün yetmediğine dikkat çekti. Kalkan satışlarıyla ilgili şunları söyledi:
‘İnsanlar geldiğinde çok üzülüyoruz’
İnsanlar gelip yalnızca 5 liralık, 3 liralık tulumba tatlısı yahut 2 tane halka alabiliyor. Neden? Şekere güç yetmiyor, yağa güç yetmiyor, hiçbir şey alamıyoruz. Beşerler geldiğinde çok üzülüyoruz. Elimizden geleni yapmaya çalışıyoruz lakin ben de kiramı ve gelirlerimi karşılamakta külfetler yaşıyorum. Şeker 700-800 TL olur mu? Bir teneke yağ bin lira olur mu ya? Her iş başını aldı gitti. Beşerler alamıyor aslında.
İnsanlar gelip ‘5 liralık ver, 10 liralık ver, 15 beş liralık ver’ diyor
Geçen sene 60 liraya sattığım baklavayı ben şu an 100 liraya satıyorum. Tulumbayı geçen sene 20 liraya satıyordum. Ben şu an 40 liraya satıyorum ve en uygunu fiyatlı satış yapan benim. Aslında beşerler başına nazaran fiyatlama yapıyor. Tatlının kilosunu 80’e, 70’e 60’a verenler var. Yazık günah ya. Biri dur desin artık. İnsanlara yardımcı olsunlar. Geçen sene ben günlük 8-9-10 tepsi baklava satıyordum. Ben bu sene 3 tepsi satamıyorum. Sattığım daima tulumba var. Niçin? Zira beşerler gelip ‘5 liralık ver, 10 liralık ver, 15 beş liralık ver’ diyor. Daima bu türlü. Zira kurallar ağır. İnsanların da alım gücü az. Sen 4,5 milyar (4.500 TL) minimum fiyat ettin. 7 bin lira konut kirası ettin. Konutta 3 kişi çalışsa onu karşılayamıyor.”
Vatandaşlar da bayramda tatlı alamamaktan, konuklarına baklava ikram edememekten şikayetçi. Bayramda gelen konuğuna su ve kolonya ikram edeceğini söyleyen vatandaşlar var.
Fiyatlardan şikâyet eden vatandaşlar da şunları söyledi:
‘Lokum alacağız, o da fıstıksız’
Orhan Arslan şöyle konuştu:
“Malum hayat kıymetli. Yani aldığımız maaşlar 2,5-3,5 milyar (bin) lira. Ne alabiliriz ki? Yani mazota artırım geldiğinde bütün eserlere artırım geliyor. Domatestir, salatalıktır, patlıcandır hepsi zamlanıyor. Lokum alacağız. O da fıstıksız. Gelen konuklarımıza kolonya ikram edeceğiz. Yani tatlı alamayacağız. Çok kıymetli. En berbat tatlının kilosu 80 liradan başlıyor. Hayat değerli. Elimiz boş geçecek”
Alaaddin Kalkan ise hususla ilgili şu sözleri kullandı:
“Gönül ister ki her şeyi alalım lakin mümkün değil. Zira her şey kıymetli. Beşerler geçinemiyor, ekmek bulamıyor. Geliri güzel olanların dışında insanların tatlı alabileceğini düşünemiyorum. Vallahi herhalde bir orta kadayıf almıştım. Millete para verilecekti. Bayram ikramiyesi 2 bin lira olacaktı. Çıkıp televizyonda biri konuşuyor öteki ötekini yalanlıyor. Olan millete oluyor. Milletle dalga geçiyorlar”
İsmini vermek istemeyen emekli yurttaş ise şunları söyledi:
“Zamanla her şey daha berbata gidiyor. Hani sanıyorum bu vaktin ruhu bu türlü bir şey. Daima teselli buluyoruz, bir sonraki gün daha mı âlâ olur falan diye. Umutlarla evet ‘yarın 2 kilo baklava alırım. Tahminen 250 gram baklava olmasa da vitrinden bakarım, geçerim ki’ Bu türlü esprili bir bakışımız var. Galiba çöktükçe mizah gücümüz artıyor. Bilmiyorum, her şeye bu türlü gülüyoruz lakin bayramda tatlı olmayacağı kesin. Bence sohbet edeceğiz herhalde. Diğer bir yolu yok. Bir şey ikram edilecek üzere değil, su herhalde, sohbet edecek üzere görünüyoruz”
