İsrail’de Başbakan Naftali Bennett‘in partisi Yamina’dan milletvekili olan Idit Silman‘ın “sürpriz” istifası sonrası gündeme gelen senaryolar ortasında “Meclis çoğunluğunu bir farkla elinde tutan çok kesimli koalisyon hükümeti için öbür partiden dayanak alarak iktidarda kalması, yasa yapma kâfi sayısından mahrum vazifesine devam etmesi, erken seçime gidilmesi yahut Binyamin Netanyahu liderliğindeki muhalefetin iktidara geçmesi” öne çıkıyor.
Hükümette dağılma tehlikesi
İsrail’de 61 milletvekiliyle Meclis çoğunluğunu bir farkla elinde bulunduran Başbakan Bennett liderliğindeki çok kesimli koalisyon hükümeti, Silman’ın dün sürpriz biçimde istifa etmesi üzerine dağılma tehlikesine girdi.
Koalisyon içindeki sağcı üyelere “kendisini takip etmeleri” daveti yapan Silman, koalisyonu sağ seçmene gereğince kulak vermemekle eleştirdi.
‘İstifa eden vekil, Netanyahu’dan bakanlık kelamı aldı’ iddiası
Aynı vakitte Meclis Sıhhat Komitesi Lideri olan Silman’ın istifasında, koalisyon ortağı sol siyasetçi Sıhhat Bakanı Horowitz ile “Yahudilerin Hamursuz Bayramı’nda hastanelere koşer olmayan yemeğin getirilmesine müsaade verilmesi” konusunda yaşadığı tartışmanın tesirli olduğu öne sürüldü.
İsrail basını, Silman’ın Netanyahu ile görüştüğünü ve muhtemel bir hükümette Sıhhat Bakanlığı kelamı aldığını yazdı.
Bennett, 120 sandalyeli Mecliste 8 partinin bir ortaya geldiği ve 61 milletvekilinin oyunu sağladığı çok modüllü bir koalisyona liderlik ediyor.
Muhalefet heyecanlandı
Silman’ın istifası, 30 milletvekiliyle Meclisin en büyük partisi olan muhalefetteki Likud’un başkanı Netanyahu’yu heyecanlandırdı.
‘İstifa’ talebiyle miting düzenledi
Netanyahu, dün hükümetin istifası talebiyle Batı Kudüs’te taraftarlarının katıldığı bir miting düzenledi. Daha fazla sağcı milletvekilinden birebir formda istifa etmelerini isteyen Netanyahu, “Koalisyonda kalbi ve vicdanı olan herkes konutuna dönsün; sağa dönün” daveti yaptı.
Son 4 yıl içinde hükümet ve koalisyon krizleriyle 4 kere sandığa gidilen İsrail’de, hükümetin tehlikeye düşmesi siyasi etraflarda yeni senaryoları da beraberinde getirdi.
Erken seçim ihtimali
İsrail’deki mevcut koalisyon hükümeti, şu an Mecliste 60 milletvekiliyle muhalefet ile eşit sayıda sandalyeye sahip ve durumlar istikrarda. Fakat, koalisyon içinden bir üyenin daha istifa etmesi durumunda hükümet düşebilir ve ülke tekrar erken seçime gidebilir.
Likud’dan üst seviye isimler de koalisyondan istifa noktasında Silman’ın tek olmadığını, bunu düşünen öteki milletvekilleri de bulunduğunu savundu.
İsrail’de hükümetin düşmesi durumunda, mevcut Dışişleri Bakanı Yair Lapid‘in seçimle iş başına gelecek bir isim belirlenene kadar geçiş hükümetinde Başbakan olması bekleniyor.
Filistinli Arapların olduğu birinci hükümet
Mevcut koalisyon hükümetinin üyesi sol eğilimli Meretz Partisi, Arap milletvekillerinin bir ortaya geldiği Eymen Avde liderliğindeki 6 sandalyesi bulunan Ortak Liste’nin koalisyona takviye vermesini istiyor.
Bennett’in liderlik ettiği çok modüllü koalisyon hükümeti, İsrail tarihinde birinci kere Filistinli Arapların içinde yer aldığı bir iktidar olma özelliği taşıyor. Çünkü Bennett’in koalisyonunda Filistinli Milletvekili Mansur Abbas’ın liderlik ettiği Birleşik Liste (Ra’am) da yer alıyor.
Ancak, Ortak Liste başkanı Avde, Haaretz gazetesine yaptığı açıklamada, Bennett’in koalisyonuna katılma davetini reddederek, “Bennett ve (İçişleri Bakanı Ayalet) Şaked için ömür suyu olmayacağız. Bu, makus bir hükümet” dedi.
İktidarın muhalefete geçmesi ve Bibi’nin geri dönüşü
Bennett’in liderlik ettiği hükümetin düşmesi halinde, sağcı muhalefet yeni bir hükümet için kolları sıvayabilir. Lakin, İsrail sağı tek bir parti altında toplanmış değil, bunlardan kimileri koalisyon içinde kimileri da muhalefet saflarında.
Silman’ın istifasıyla en çok heyecanlanan isim, deneyimli siyasetçi Meclisin en büyük partisi Likud’un önderi “Bibi” lakaplı Binyamin Netanyahu.
Ancak, Netanyahu’nun partisindeki 30 milletvekiliyle bir hükümet kurabilmesi mümkün değil ve çetin pazarlıklarla koalisyon arayışına girmesi gerekiyor.
Ayrıca, ülke siyasetinde tartışmalı bir figür olarak kabul edilen Netanyahu’nun başbakanlığa dönmesine geçmişte muhalefet içindeki öteki partilerden güçlü itirazlar gelmişti.
Koalisyon hükümetinin yasama yetisinden mahrum misyona devam etmesi
İsrail’de mevcut koalisyon hükümeti 60 milletvekiliyle misyona devam edebilir lakin bu durumda Meclis çoğunluğu olmadığından yasa yapması zorlaşacak.
Muhalefetin amiral gemisi Likud’un kimi üyeleri, koalisyon içindeki bilhassa sağ milletvekillerinden saf değiştirmek isteyen yeni isimlerle görüştüklerini duyurdu.
Fakat mevcut tabloda muhalefet, Mecliste eşit oy sayısıyla hükümetten güvenoyunu çekemiyor.
Bennett hazırlıksız yakalandı, Netanyahu kutlama yaptı
İsrail basınındaki haberlere nazaran, koalisyon hükümetine liderlik eden Başbakan Bennett, Silman’ın istifasına hazırlıksız yakalandı. Silman’ın istifasını açıklamasının akabinde Bennett’in telefonlarına yanıt vermediği belirtildi.
Bennett ve Silman’ın 5 Nisan Salı günü görüşmesinin beklendiğini lakin Silman’ın son anda toplantıyı iptal ettiğini yazan Haaretz, “Silman, sessizliğini istifa mektubuyla bozdu” tabirini kullandı.
Koalisyonun öteki üyelerinden hükümete destek
İsrail’deki mevcut koalisyon hükümeti içinde yer alan ve Bennett ile yaşadığı görüş ayrılıkları ve çekişmelerle bilinen Mavi ve Beyaz Koalisyonu başkanı Savunma Bakanı Benny Gantz, bu bahiste koalisyonun yanında durdu ve “hükümetin vazifesine devam ettiği” iletisi vererek safları sıkılaştırdı.
İsrail Kamu Yayın Kuruluşu (KAN), Bennett’in Yamina Partisi’nden Nir Aurbach‘ın da istifa etmeyi düşündüğünü duyurdu. Aurbach, bugün yaptığı açıklamada, Başbakan’ın kendisiyle yaptığı görüşmede, sağın öncelikli isteklerinden olan “işgal altındaki Batı Şeria’da daha fazla yerleşim yeri inşa edilmesi ve İsrail nezdinde de yasal statüye sahip olmayan yerleşim karakollarına elektrik bağlanması konusunda vaatte bulunduğunu” söyledi.
Koalisyon içindeki sağcı partilerin ve Silman’ın gayesindeki Birleşik Arap Listesi (Ra’am) başkanı Filistinli Mansur Abbas ise seçime gidilse de farklı bir sonuç çıkmayacağını belirtti.
