Bundan beş altı yıl evvel olsa Macaristan seçim sonuçları gazetelere haber bile olmazdı. Televizyonlar yüzüne bakmazdı.
Ama bu sefer farklı oldu. Pazar günü yapılan seçimin sonuçları daima muhalefet hem iktidar cephesinde yakından izlendi. Pekala Macaristan’a bu ilgi alakanın sebebi neydi?
Bizimle olan benzerlikler…
Macaristan’ı 12 yıldır Viktor Orban yönetiyor. Üst üste üç seçim kazandı…
Türkiye’yi 19 yıldır Tayyip Erdoğan yönetiyor. Beş seçim kazandı. Üçü genel seçim ikisi Cumhurbaşkanı seçimi.
Orban popülist/otokrat başkan.
Erdoğan da popülist /otokrat önder.
Orban’a karşı muhalefet birleşti. Altı parti bir ortaya gelerek ittifak kurdu.
Bizde de Erdoğan’a karşı altı partili ittifak oluştu.
Orban ülkeyi güçlü başbakanlık sistemine dayalı fiili tek adam rejimiyle yönetiyor.
Erdoğan Anayasa’ya dayalı meşru tek adam rejimiyle ülkeyi yönetiyor.
Macaristan’a aydınlar idareden şikayetçi. Hukuksuzluktan, yargıdan, özgürlüklerin kısıtlanmasından, keyfi uygulamalardan, medya üzerindeki baskıdan vs..
Türkiye’de de aydınlar emsal nedenlerle iktidarı şiddetle eleştiriyor.
Orban seçim yasasını kendine yarayacak halde düzenledi. AKP iktidarı da seçim yasasını değiştirdi.
Bu benzerlikler nedeniyle Macaristan seçimi Türkiye tarafından daha doğrusu belirli kesitler tarafından yakından izlendi.
Dün enflasyon sayıları açıklanmasaydı. Yüzde 61 ile rekor kıran sayıya ulaşmasaydı. Günün konusu kuşkusuz Macar seçimleri olurdu.
Orban altılı muhalefet cephesiyle yarıştı, yüzde 53 oy alarak koltuğunu korudu. Yani dördüncü seçimi de kazandı. Sağcısını, solcusunu, muhafazakarını, liberalini radikalini bir ortaya getiren 6’lı muhalefet ittifakı çöktü.
İlk yorum şu…
Erdoğan ve etrafının morali yükseldi. Saray’ın yüzü güldü.
Muhalefetin morali bozuldu. Macaristan’da olan bizim de başımıza gelir mi diye kara kara düşünmeye başladılar.
Benzerlikleri sıraladık, farklık yok mu?
Olmaz mı? Her şeyden evvel rejim farklı. Seçim sistemi farklı. Parlamenter sisteme dayalı idare var. Başbakanlık var. Dar bölge seçim sistemi var.
Bizde Cumhurbaşkanı Hükümet sistemi ismi altında resmen başkanlık sisteme var. Biz ülkeyi yönetecek olanı başka, yasama organını başka seçiyoruz. Farklı oy pusulalarına mühür basıyoruz.
Bunun manası şu. İki oy pusulası farklı sonuçlar verebilir. Yani Cumhurbaşkanı olan kişiyi destekleyen partiler kümesi Meclis çoğunluğunu alamayabilir. Bu sebeple bizde işler daha karışık.
Bu sebeple Millet İttifakı’nın güçlendiğini gören iktidar bloğu seçim yasasını değiştirerek ittifak sistemini kaldırdı. Her koyun kendi bacağından asılsın dedi. Gayesi öncelikle Meclis çoğunluğunu garantilemekti.
Garantiledi mi pekala?
Bakalım… Türkiye iktisat Siyasetleri Araştırma Vakfı’nın simülasyon çalışması var. Prof. Çınar ile Prof. Göksel imzasını taşıyor. Çeşitli anket sonuçlarına dayanarak şu oy senaryosunu kullanmışlar.
AKP % 32, CHP% 27, UYGUN P. %14, HDP %11, MHP %8, başkalar yüzde 2,3 oranında oy alıyor. İttifak sistemi olsaydı.
Cumhur İttifakı %40’la 252 milletvekili…
Millet İttifakı % 48 oyla 280 milletvekili..
HDP %11 oyla 68 milletvekili çıkaracaktı…
Yani muhalefet 348 milletvekili ile Meclis çoğunluğunu uzak orta sağlayacaktı.
AKP/MHP koalisyonu bu tehlikenin önünü kesmek için seçim yasasını değiştirerek ittifakı kaldırdı. İttifakı kaldı. Pekala ne oldu?
Aynı oy oranlarıyla hesaplanırsa… AKP 240, MHP 31, CHP 178, UYGUN Parti 74, HDP 77 vekil çıkartıyor.
Yani AKP/MHP’nin vekil sayısı 271’e çıkıyor. CHP/İYİ Parti’nin vekil sayısı 252’ye düşüyor. HDP ise 77 vekil çıkarıyor.
Muhalefet cephesinin vekil sayısı azalıyor lakin 329 vekil ile yeniden Meclis çoğunluğunu sağlıyorlar.
O halde seçim maddesindeki değişiklik bile iktidarı kurtarmıyor. Meclis’i kaybetmelerinin önüne geçmiyor.
Görünen o ki, iktidarın maksadına uluşması için önündeki en büyük pürüz HDP… HDP’nin çıkarması beklenen milletvekili sayısı.
Turpun büyüğü torbada derler ya?
Galiba torbada HDP var..
HDP’siz seçim. HDP’nin çıkaracağı ön görülen milletvekilini paylaşmak. Muhalefet bloğu içinde kalmasını engellemek. En azından yarı yarıya fire verdirerek Muhalefetin 300’ün altında kalmasını sağlamak.
Demem şu; Erdoğan’ın işi Orban üzere kolay değil. İki cephede çaba verecek. Hem Meclis çoğunluğunu almak, hem de koltuğunu korumak için çalışacak. İktidarını sürdürmesi için iki cephede de maçı kazanması lazım.
Ama Erdoğan’ın eli Orban’a nazaran çok zayıf. Macaristan’a enflasyon Mart ayı sayısıyla yüzde 8.3. Türkiye’de 61.1.
Orban’ın ekonomik meşakkat, enflasyon üzere kaygısı yoktu. Erdoğan’ın en büyük kederi durduramadığı enflasyon.
Daha doğrusu kendi yarattığı hayat pahalılığı…
