Suriye’de Mart 2011’de halk şovlarıyla başlayan iç savaş 12’nci yılına girmişken, Suriye Anayasa Komitesi görüşmelerinin 7’nci tipi, İsviçre’deki Birleşmiş Milletler (BM) Cenevre Ofisi’nde Rusya-Ukrayna savaşının gölgesinde yarın başlayacak.
İç savaş öncesi nüfusu 22-23 milyon civarında olduğu kestirim edilen ülkede, 6,6 milyon Suriyeli ülkesini terk etmek zorunda kaldı. BM’ye nazaran, 6,7 milyon kişi ülke içinde yerinden edilirken Suriye’de en az 14 milyon sivil, insani yardımlara muhtaç hale geldi.
Ülkedeki kaosu sona erdirmeye yönelik siyasi tahlil arayışlarının en değerli halkasını ise Suriye Anayasa Komitesi görüşmeleri oluşturuyor.
5 ay sonra toplanıyorlar
Komitenin 7. cins görüşmeleri, birinci 6 cinsteki hayal kırıklığının akabinde BM Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen himayesinde 21-25 Mart’ta gerçekleşecek.
Esad idaresi, sivil toplum kuruluşları ve Suriye muhalefeti temsilcilerinin her birinden 15’er bireyden oluşan anayasanın yazımından sorumlu “Küçük Grup” üyeleri, yaklaşık 5 ay sonra yarın yine bir ortaya gelecek.
BM’nin Rusya-Ukrayna endişesi
BM Güvenlik Kurulu’nda Suriye’deki son gelişmeler hakkında bilgi veren Pedersen, Rusya’nın Ukrayna’daki mevcut askeri operasyonlarının Suriye krizinin barışçıl tahlile ulaşmasını zorlaştıracağından kaygı duyduğunu söyledi.
Anayasa Komitesi toplantılarında Esad idaresini temsil eden heyetin Rusya tarafından desteklendiği biliniyor. Astana görüşmelerinin garantör ülkeleri Türkiye, Rusya ve İran’dan diplomatlar daha evvelki çeşitlerde Cenevre’de görüşmeler gerçekleştirdi.
Avrupa Birliği’nin aldığı yaptırım kararlarının akabinde İsviçre de Rusya’ya hava alanını kapattı. Bu sebeple Rus diplomatların, Cenevre’ye gelip gelmeyeceği belirsizliğini korurken Ukrayna’daki savaşın gölgesinde, Şam heyetinin 7. çeşitte nasıl bir tutum sergileyeceği merak ediliyor.
Daha evvelki tiplerde neler yaşandı?
Suriye Anayasa Komitesi’nin, 25-29 Ocak 2021’de gerçekleştirilen 5. tıp görüşmelerinde taraflar birinci sefer anayasanın içeriğine odaklanarak yazım kademesine geçmeyi hedefliyordu.
Anayasanın yazımı için birinci somut adımı atan taraf olan Suriyeli muhalifler, yazımını tamamladıkları 10 temel maddeyi Anayasa Komitesine sunmuş fakat Şam idaresini temsil eden heyet bu unsurları müzakere etmeyi reddetti.
Pedersen, 5. cins görüşmelerinde devam eden uyuşmazlıklara ait, “45 kişilik yazım takımına artık bu şeklide devam edemeyeceğimizi söyledim. Benim için bir hayal kırıklığı oldu” tabirini kullanmıştı.
Anayasa Komitesinin yapısı
Suriye Anayasa Komitesi, büyük ve küçük olmak üzere iki yapıdan oluşuyor. Büyük yapı, komite üyelerinin tümünü kapsıyor ve Şam idaresi, muhalefet heyeti, sivil toplum temsilcileri olmak üzere 3 kümeden oluşuyor. Küçük yapı ise 3 listeden seçilen 15’er bireyden meydana geliyor ve anayasanın yazımından sorumlu bulunuyor.
45 kişilik yazım heyetinin hazırladığı taslakları, 150 kişilik büyük yapının onaylaması, karar alınması için ise üyelerin en az yüzde 75’inin “evet” oyu vermesi gerekiyor.
