Cumhur İttifakı’nın seçim yasasını değiştirme teşebbüsü büyük bir tasa içinde olduğunu gösteriyor.
Önümüzdeki seçimi kaybedeceği korkusu taşıdığı için seçim kanunuyla oynayarak iktidarda kalmanın yollarını arıyor. Seçimi kazanacağından emin olsaydı seçim yasasını değiştirmeye yönelmezdi.
İktidarın hazırladığı seçim yasası değişikliği, iktidar bloğunun Meclis’te çoğunluğu elde etmesini hedefleyen kararlar taşıyor.
2018 seçim sonuçları temel alınarak yapıldığı anlaşılan değişiklik teklifleri Millet İttifakı’nın daha az milletvekili çıkarmasını öngörüyor. Bu emelle Millet İttifakı içinde yer alan ve alması olası olan Saadet Partisi, Demokrat Parti, DEVA Partisi ve Gelecek Partisi’nin milletvekili çıkarmaları zorlaştırılıyor.
Mevcut sistemde ittifakın toplam oyları hesaplanarak milletvekilliklerinin ittifakı oluşturan partiler ortasında paylaşılması kararı kaldırılıyor. İttifakın toplam oyları yalnızca yüzde 7’ye indirilecek barajın aşılmasında hesaba katılıyor. Lakin milletvekili dağılımında her partinin kendi oyu temel alınıyor. Bu durumda ittifak içinde ülke barajını aşmış olsa bile dağılımda milletvekili çıkaracak oya ulaşamayan parti sandalye sahibi olamıyor.
Milletvekili çıkarmak açısından ittifakın küçük partilere bir yararı olmuyor. Böylelikle iktidarın hesabına nazaran Millet İttifakı’nda yer alan ve alacak olan küçük partiler Meclis’e giremiyor.
İktidarın konuttaki hesabı çarşıya uyar mı?
İktidarın yaptığı hesap bir varsayıma dayanıyor. Bu varsayım; Cumhur İttifakı’nın önümüzdeki seçimlerde en az 2018 seçimlerindeki kadar oy alacaklarına dayanıyor. Halbuki yapılan anketlerin çok büyük çoğunluğuna nazaran Cumhur İttifakı oy kaybediyor. Bilhassa derinleşen ekonomik krizin yarattığı hayat pahalılığının birçok kesim için baş edilemez bir seviyeye çıkması ve arkası ardı kesilmeyen artırımlar iktidarın takviyesini süratle azaltıyor. Bu nedenle AK Parti ve MHP’nin önümüzdeki seçimlerde 2018 seçimlerindeki oy dayanağına ulaşması çok sıkıntı. 2018’den daha fazla oy almaları ise neredeyse olanaksız görülüyor.
Aksine Millet İttifakı’nın oy oranı yükseliyor. 2019 mahallî seçimlerinde görüldüğü üzere AK Parti’nin birçok seçim etrafında 2018’de olduğu üzere birinci parti çıkması mümkün olmayabilir. Bu durumda ise Cumhur İttifakı’nın kendisi için hazırladığı model Millet İttifakı’na yarayabilir. Cumhur İttifakı kendi oyunuyla altta kalabilir. Dimyat’a pirince giderken konuttaki bulgurdan olabilir.
İktidarın hazırladığı değişikliğin dayandığı bir hesap da Millet İttifakı’nın yeni yasaya nazaran kârlı çıkacağı bir model geliştiremeyeceği varsayımına dayanıyor. Halbuki Millet İttifakı yeni bir model yaratarak, iktidarın varsayımını boşa çıkarabilir. Örneğin, Millet İttifakı’nda yer alan ve alması olası partiler parti olarak seçime girmeyip adaylarını CHP ve UYGUN Parti listelerinden gösterebilirler. Böylelikle iktidarın hesabını bozabilirler. Hatta Cumhur İttifakı’nı oluşturan partiler de birebir yola başvurabilir. Bu durumda seçim iki ittifak ortasında geçer ve iktidarın hesapladığı üzere küçük partiler Meclis dışında kalmazlar.
İki ittifakın yarışında ise bugünkü anketlere nazaran Millet İttifakı ve onu destekleyecek partilerin oy toplamı, Cumhur İttifakı’nın çok üzerinde.
Daha ileri bir varsayımla, Cumhur İttifakı’nın adayları AK Parti, Millet İttifakı’nın adayları da CHP’den tek listeyle seçime katılırlarsa, Millet İttifakı’nın ortak listesi Meclis’te anayasayı değiştirecek çoğunluğu da elde edebilir.
İktidarın, küçük partilerin CHP listesinden seçime girmeleri halinde tabanlarından kıymetli bir kesitin oy vermeyeceği hesabı da iddia edildiği kadar yüksek olmayabilir, sonucu etkileyecek bir seviyeye ulaşmayabilir.
Sonuç olarak iktidarın Millet İttifakı’ndaki küçük partileri Meclis dışında tutarak, Cumhur İttifakı’nın daha fazla milletvekili çıkarma modeli çok kolaylıkla aşılabilir ve aksine çevrilebilir.
İktidarın seçim barajını yüzde 10’dan yüzde 7’ye indirmesinin gayelerinden biri UYGUN Parti’nin ittifaka muhtaçlığa kalmayacağı fikriyle Millet İttifakı’ndan ayrılması ise bu gerçekçi bir beklenti sayılmaz. CHP ve GÜZEL Parti’nin ittifakı bir seçimle hudutlu bir ittifak değil. Bunun çok ötesine geçen ve Türkiye’de demokrasiyi ve demokratik kurumları tekrar inşa etmeyi hedefleyen uzun soluklu bir ittifak niteliğinde. Bu nedenle Cumhur İttifakı’nın siyasi ataklarla Millet İttifakı’ndan ayıramadığı YETERLİ Parti’yi seçim modeliyle ayırması mümkün değil.
Bir başka hedef barajın yüzde 7’ye düşürülmesi nedeniyle Saadet Partisi, DEVA Partisi, Gelecek Partisi, Demokrat Parti üzere sağdaki partilerin Millet İttifakı yerine öbür bir ittifak kurmaya yönelmeleri ise bu da çok kolay gerçekleşecek bir seçenek değil. Bu seçenek lakin bu partilerin farklı bir ittifak kurup yüzde 7’yi aşamamaları halinde iktidar lehine sonuç verir. Yüzde 7’yi aşar ve tek liste ile seçime girerlerse bu durumda iktidarın bu hesabı da boşa çıkar.
Değişiklik paketi cumhurbaşkanlığı seçiminde bir yenilik öngörmüyor. Seçimi yüzde 50 artı 1 oyu alan kazanacak. Cumhur İttifakı’nın bugüne kadar yapılan anketlerde yüzde 50’yi yakalayamadığı ve giderek uzaklaştığı görülüyor. Millet İttifakı ise çıtaya yaklaşıyor. HDP seçmeninin de cumhurbaşkanlığı seçiminde Millet İttifakı’nın adayını desteklemesi halinde Cumhur İttifakı’nın işi daha zorlaşıyor.
Şunu da belirtmek gerekir ki seçmen iktidarı değiştirmeye karar vermişse seçim kanunuyla oynayarak iktidarda kalmak mümkün değildir. Seçmen yeni sistemde de iktidarı değiştirebilir. Şayet iktidarın değişmesi gerektiğine karar vermişse hiçbir tedbir seçmenin iradesini bilakis çeviremez.
Sonuçta iktidarın seçim maddesiyle oynama gereksinimi duyması seçimi kaybedeceklerine inandıklarını kanıtlayan bir teşebbüstür.
